Baş nazir Nikol Paşinyanın son birbaşa siyasi-ideoloji hücumlarından sonra erməni kilsəsinin ölkədaxili qarşıdurmanı silahlı toqquşmalar vasitəsilə həll etmək niyyətində olduğu barədə məlumatlar mövcuddur... Həmin məlumatlara görə, Rusiya kəşfiyyatının nəzarətində olan "Qarabağ klanı"na erməni kilsəsi tərəfindən, Paşinyan hakimiyyətinə qarşı silahlı mübarizəyə hazırlaşmaq təlimatı verilib...
ABŞ və Qərblə Rusiya arasında Cənubi Qafqaz ətrafında qarşıdurma intensiv xarakter aldıqca, Ermənistanda da ölkədaxili gərginlik artır. Belə ki, son vaxtlar Ermənistanın daxili və xarici siyasətində ciddi ziddiyyətlər müşahidə olunur. Bu ziddiyyətlər Ermənistanın həm regional sülh prosesində manipulyativ manevrlər etməsi ucbatından artan təhlükəsizlik risklərindən, həm də daxildə Paşinyan hakimiyyəti ilə radikal-revanşist erməni müxalifətini ifadə edən kilsə arasındakı qarşıdurmadan qaynaqlanır. Və regionun ümumi geopolitik reallıqları fonunda bu prosesləri Ermənistanda sabitliyə qarşı əsas təhdidlərin sırasına aid etmək olar.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, müxalif parlament fraksiyasının rəhbəri Hayk Mamidjanyan supergüclər tərəfindən Azərbaycan-Ermənistan sərhəd bölgəsində eskalasiya təhlükəsi barədə artıq xəbərdarlıqlar olunduğunu iddia edib. Onun fikrincə, 2018-ci ildə olduğu kimi, bu dəfə də Ermənistan hökuməti mövcud təhlükələri inkar etməyə meyllidir. Və erməni deputatın bu iddiası Ermənistan-Azərbaycan arasında gərginliyin qalmasında maraqlı olanların mövcudluğunu göstərir.
Ancaq hazırda Ermənistanda Paşinyan hakimiyyəti ilə erməni kilsəsi arasında hətta konstitusiya böhranı həddinə qədər inkişaf etmiş qarşıdurma daxili sabitlik üçün daha real təhlükə sayılır. Belə ki, indi baş nazir Nikol Paşinyan erməni kilsəsinə və keşişlərə qarşı sərt ittihamlar irəli sürməyə başlayıb. Erməni baş nazirin "subaylıq andı"na riayət etməyərək, pozğun həyat tərzi yaşayan keşişlərə yönəlik "dini xidməti tərk edin" tələbi Ermənistan cəmiyyətinin radikal-revanşist təbəqəsində ciddi narahatlıq doğurub.
Çünki baş nazir Nikol Paşinyan bu ittihamların ardınca erməni kilsəsinə katolikos seçkilərində dövlətin “həlledici səsə” malik olmasının vacibliyini də vurğulayıb və bu, ciddi siyasi-hüquqi mübahisələrə səbəb olub. Bəzi müxtəlif yönümlü hüquqşünaslar baş nazir Nikol Paşinyanın bu tələbinin Ermənistan konstitusiyasının əsas prinsiplərinə – yəni kilsənin dövlətdən ayrılığına – zidd olduğunu bildiriblər. Onların fikrincə, belə tələblərə görə baş nazir Nikol Paşinyan cinayət məsuliyyəti daşımalıdır. Və beləliklə, Ermənistan faktiki olaraq, kilsə-dövlət münasibətləri üzərində yeni bir konstitusiya böhranına yaxınlaşır.
Digər tərəfdən, müxalifət lideri Hayk Mamidjanyanın ritorikasında baş nazir Nikol Paşinyan “siyasi cəsəd” kimi xarakterizə olunur. Onun fikrincə, erməni baş nazirin ictimai reytinqi tarixi minimum səviyyədədir və bu baxımdan, indi ona qarşı impiçment üçün ən uyğun zamandır. Erməni müxalifətçi hesab edir ki, bu, həm ictimai əhval-ruhiyyənin dəyişdiyini, həm də hakimiyyət daxilində mümkün parçalanmanın ilkin əlamətlərini biruzə verir.
Maraqlıdır ki, bütün bunlarla yanaşı, baş nazir Nikol Paşinyanın erməni kilsəsini hədəfə alan sosial şəbəkələrdəki açıqlamaları hakimiyyət uğrunda siyasi mübarizəni əslində, həm də şəxsi və ideoloji çərçivəyə daşıyır. Çünki erməni baş nazirin kilsəyə qarşı irəli sürdüyü ağır ittihamlar və dini xidmət sahəsinə reformist mövqedən yanaşması kəskin maraq toqquşmalarına da səbəb olur. Və bu baxımdan, yaxın gələcəkdə Ermənistanda dini-ideoloji zəmində qarşıdurma nəzarətdən çıxarsa, o qədər də gözlənilməz olmayacaq.
Təbii ki, bütün bu proseslərdə xarici faktorların təsiri də olmamış deyil. Belə ki, Paşinyan hakimiyyətinin yenidən Rusiyaya yönəlməsi Qərb siyasi dairələrində artıq narahatlıq doğurmağa başlayıb. Ona görə, Qərb siyasi dairələri Paşinyan hakimiyyətinin Rusiyanın mövcud təzyiqlərinə qarşı müqavimət immunitetini gücləndirmək məqsədilə müəyyən geopolitik manevrlər etməyə çalışırlar. Tramp adminstrasiyası Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanması ilə Cənubi Qafqazda sabitliyin möhkəmlənəcəyini qabardırlar. Və Ağ Ev bununla Kremli əsas təsir mexanizmlərindən məhrum buraxaraq, Rusiyanın yenidən bu regiona qayıdışını əngəlləmək niyyəti güdür.
Digər tərəfdən, Böyük Britaniya ölkədaxili qarşıdurmanın gücləndiyi Ermənistanla müdafiə sahəsində əməkdaşlıq proqramı imzalayıb. Bu sənəd Ermənistanın hərbi-siyasi balans axtarışında yenidən Qərblə əməkdaşlığa daha çox üstünlük verməsinə əlavə imkanlar aça bilər. Eyni zamanda, Fransanın "Sünik" bölgəsində – xüsusilə də Zəngəzur dəhlizinin keçməsi planlaşdırılan Gorusda "fəxri konsulluq" açması da Qərbin Ermənistandakı mövcudluğunu gücləndirmək cəhdləri sırasına daxildir. Bu addımlar Ermənistanın Rusiya mərkəzli təhlükəsizlik sistemindən uzaqlaşma meylini gücləndirə bilər.
Belə anlaşılır ki, Ermənistan hazırda hakimiyyət uğrunda mübarizə, dini məzmunlu qarşıdirma və təhlükəsizlik sahəsində ciddi böhranın qovşağında çabalayır. Yəni, Ermənistan indi həm daxildə siyasi-ideoloji qarşıdurma, həm də xarici geopolitik təzyiqlərin təsiri altındadır. Bununla yanaşı, regional güclərin təsiri rəsmi İrəvanı Ermənistanın təhlükəsizlik prioritetlərini dəyişməyə məcbur edir. Bu gərginliyin fonunda radikal-revanşist erməni müxalifətinin impiçment çağırışları Paşinyan hakimiyyətinin dinc siyasi manevr məkanını daraldır.
Bu şəraitdə Ermənistanda siyasi sabitliyin qorunması yalnız daxili konsensusa və balanslı xarici siyasət kursuna əsaslana bilər. Əks təqdirdə, bu uydurma ölkə həm siyasi, həm də təhlükəsizlik baxımından, daha dərin böhranlara sürüklənə bilər. Xüsusilə də, baş nazir Nikol Paşinyanın son birbaşa siyasi-ideoloji hücumlarından sonra erməni kilsəsinin bu qarşıdurmanı silahlı toqquşmalar vasitəsilə həll etməyə hazırlaşdığı barədə də məlumatlar mövcuddur. Həmin məlumatlara görə, Rusiya kəşfiyyatının nəzarətində olan "Qarabağ klanına" erməni kilsəsi tərəfindən, Paşinyan hakimiyyətinə qarşı silahlı mübarizəyə hazırlaşmaq təlimatı verilib.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
"Yeni Müsavat"
