Nigar ÖGEDAY
Tarix: 21-04-2025, 12:41 | Çap et
Görünməz Güc: Çin, Amerika və Dünyanı Səssizcə Necə Əsir Alır?
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Azərbaycan Şərqlə Qərb arasında - Və ya biz kiminlə və hara gedirik?
Bu gün, 07:28 |
|
|
|
| • Cərimələnmiş şirkət Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasının tenderinin qalibi seçildi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 07:26 |
|
|
|
| • Mənzil bazarında növbəti bahalaşma dalğası: Payızda qiymətlər bir az da arta bilər - BELƏ DAVAM EDƏRSƏ...
Bu gün, 07:24 |
|
|
|
| • Aqrar Xidmətlər Agentliyi vergi borcu olan şəxslə müqavilə bağladı - qanunlar kimin umrundadır ki...
Bu gün, 07:20 |
|
|
|
| • AQTA-nın işçiləri rəsmən GÜL VURUR - BUNUN BAŞQA ADI YOXDUR...
Bu gün, 07:15 |
|
|
|
| • Rəsmi Dehli özünü DƏLİ KİMİ APARIR - Görünəni odur ki...
Bu gün, 07:11 |
|
|
|
| • Azərbaycanlılar üçün yeni təhlükə: proses başladı – Diqqətli olun!
Bu gün, 07:06 |
|
|
|
| • Vətəndaşa tikilən VERGİ TORBASI - AXI NİYƏ?..
Bu gün, 07:03 |
|
|
|
| • Milli Məclis aprel işğalına siyasi qiymət verməlidir - ÇAĞIRIŞ
Bu gün, 06:53 |
|
|
|
| • Rəzil günə qalan UNİBANK... - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 06:46 |
|
|
|
| • Pakistan-Hindistan toqquşmasında əzilən QAFQAZ SÜLHÜ... - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 06:42 |
|
|
|
| • Qafqazdakı sülhün Çindən gələn “ayaq səsləri” - AKTUAL
Bu gün, 06:37 |
|
|
|
| • Ruslardan Xəzər dənizində ƏZƏLƏ NÜMAYİŞİ - TASS
Bu gün, 06:34 |
|
|
|
| • "Avtobus sürücüləri, siz kimə arxayınsınız?" - ETİRAZ
Bu gün, 06:31 |
|
|
|
| • 'İndi də Azərbaycanla gərginlik yaratmaq istəyirlər" - Qulamhüseyn Əlibəyli
Bu gün, 06:29 |
|
|
|
| • Ordu Rusiyanın “qapısında”: iki lider razılaşdı – Böyük müharibə anonsu
Bu gün, 06:25 |
|
|
|
| • Vuçiçlə Putinin görüşündə Azərbaycan SÖHBƏTİ - Serb lider dedi ki...
Bu gün, 06:22 |
|
|
|
| • Naxçıvanda “İrana xoş gəlmisiniz” təhlükəsi reallaşa bilərmi? - AKTUAL
Dünən, 18:06 |
|
|
|
| • Əliyev-Putin görüşü niyə BAŞ TUTMADI?
Dünən, 18:04 |
|
|
|
| • Hindistan Cənubi Qafqazda gərginlik yaratmağa çalışır - deputat
Dünən, 17:57 |
|
|
|
| • Tramp “əsl günahkar”ı tapıb, o, Putin deyil - “The Times”
Dünən, 17:54 |
|
|
|
| • Dünyanı qarışdıran ərazi təklifi – Zəngəzur ssenarisi təkrarlana bilər
Dünən, 17:53 |
|
|
|
| • “Tramp yolu”: “Qırmızı xətt”i keçdi - ŞƏRH
Dünən, 17:50 |
|
|
|
| • Vətəndaşların şikayət etdiyi MTK ləğv olunur - şirkət özü məlumat yayıb...
Dünən, 17:47 |
|
|
|
| • Türkiyəli iş adamı Naxçıvandakı 21 illik tikinti şirkətini satdı - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 17:44 |
|
|
|
| • “Miqrantlar Rusiyada qalmaq üçün xristianlığı qəbul edib döyüşməlidirlər” – Duqin
Dünən, 17:41 |
|
|
|
| • Kəmaləddin Heydərovun bacanağı “AFB Bank”dan nə qədər qazanır? – Rəqəmlər
Dünən, 17:39 |
|
|
|
| • Azərbaycandan Rusiyaya cavab: rus dilində filmlərin nümayişi... - BUNDAN SONRA...
Dünən, 17:38 |
|
|
|
| • Rusiyadan külli miqdarda pul çıxaran azərbaycanlı ər-arvad saxlanıldı
Dünən, 17:36 |
|
|
|
| • ETX-yə yeni mətbuat katibi təyin olundu - BUNDAN SONRA...
Dünən, 17:33 |
|
|
|
| • SEPAH-dan Zəngəzurla bağlı sərt açıqlama – “Xamenei mövqeyini dəyişməyib”
Dünən, 17:31 |
|
|
|
| • O qızcığazın həyatını danışa bilməyən Elmar qurtarıbmış... - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 17:09 |
|
|
|
| • "Qapısı möhürlənən banklar arasında səni də görərik.." - ÇAĞIRIŞ...
Dünən, 17:05 |
|
|
|
| • Bu ölkə Bakı və İrəvan arasında yeni müharibə hazırlayıbmış – Detallar
Dünən, 16:19 |
|
|
|
| • Ilham Əliyevin Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı dedikləri Rusiyanın özünün də bildiyi məsələdir - BƏS NİYƏ QAŞINIRLAR...
Dünən, 16:16 |
|
|
|
| • Əliyevin ŞƏT-də bu sözü Paşinyanı narahat etdi - AKTUAL
Dünən, 16:12 |
|
|
|
| • "Zəngəzur dəhlizi hansısa ölkəyə qarşı yönəlməyib"
Dünən, 16:08 |
|
|
|
| • Göygöl Milli Parkı 411 min manata 5 pikap, 1 sedan alır
Dünən, 16:06 |
|
|
|
| • Paşinyanın müavini Maqdalena Qrono ilə Azərbaycanla əldə olunmuş razılaşmaları müzakirə edib - KİV
Dünən, 16:03 |
|
|
|
| • Rusiyada azərbaycanlı kişi dostununu arvadına görə cərimələndi - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 16:00 |
|
|
|
| • “Elnur-2” şirkəti Cəlilabadı “ələ keçirib”: Bir ildə 5 tender - DETALLAR
Dünən, 15:57 |
|
|
|
| • Yanukoviç deyir ki... - GƏLİŞMƏ
Dünən, 15:48 |
|
|
|
| • Elmira Axundovanın adı keçən iş Sabunçu məhkəməsində: Gizli ödəmə və açıq haqsızlıq - DETALLAR
Dünən, 15:38 |
|
|
|
| • Putin Şahbaz Şəriflə görüşüb
Dünən, 15:36 |
|
|
|
| • Nazir bu cəzaçəkmə müəssisəsinə yeni rəis təyin etdi - BUNDAN SONRA...
Dünən, 15:33 |
|
|
|
| • “Emin Ağalarovun övladları zarafatlarımı əzbər bilir” - "Məhəbbət"lə MÜSAHİBƏ
Dünən, 15:30 |
|
|
|
| • Nikolun diletantlığı: Əliyevlə Paşinyan Çində Zəngəzura görə toqquşdu - NƏ BAŞ VERİR?
Dünən, 15:27 |
|
|
|
| • Finlandiyada öldürülən azərbaycanlı qadın hamilə imiş... - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 15:25 |
|
|
|
| • 1,6 manatlıq "tender kralı"na daha bir sifariş - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 15:20 |
|
|
|
| • Kəmaləddin Heydərov Tibb Mərkəzinə xanım rəisi təyin etdi - ƏMR
Dünən, 15:17 |
|
|
|
|
