Nigar ÖGEDAY
Tarix: 21-04-2025, 12:41 | Çap et
Görünməz Güc: Çin, Amerika və Dünyanı Səssizcə Necə Əsir Alır?
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Ramiz Mehdiyev AMEA-dan xaric edilməlidir - Sabiq deputatdan çağırış
Bu gün, 01:00 |
|
|
|
| • Vaşinqtonun sanksiyaları: zərbə və ya xəbərdarlıq - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 00:45 |
|
|
|
| • "İndi biz nə edək? Adam öldürməmişik ki..." - Bu söz QƏZƏBƏ SƏBƏB OLDU
Bu gün, 00:43 |
|
|
|
| • "Hər bir qız nişanlana da bilər, ayrıla da..."
Bu gün, 00:38 |
|
|
|
| • Mehdiyevin atası görün kim olub: tanınmış naxçıvanlı sirləri açdı - VİDEO
Dünən, 18:48 |
|
|
|
| • Nazir Prezidentə ünvanlanan müraciətə belə cavab verirsə... - BU NƏDİ BELƏ?
Dünən, 18:44 |
|
|
|
| • Rusiya malları Ermənistana Azərbaycan üzərindən daşınacaq... - GƏLİŞMƏ
Dünən, 17:42 |
|
|
|
| • "Sən canın, geyimimə heç nə deməyin..." - FOTO
Dünən, 17:40 |
|
|
|
| • Kilsə və "Qarabağ klanı" sülhü poza bilməyəcək - ÇÜNKİ...
Dünən, 17:37 |
|
|
|
| • Mer Vardan Qukasyana qarşı “Rusiya ilə birləşmə” fikrinə görə yeni cinayət işi açıldı - Gümrüdə siyasi böhran dərinləşir
Dünən, 17:33 |
|
|
|
| • Gürcüstan və Ermənistan DTX rəhbərləri regional təhlükəsizliyi müzakirə edib
Dünən, 12:52 |
|
|
|
| • Faiq Ələkbərlinin çox cildli “Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış” kitabının II cildi yenidən nəşr olunub - FOTO
Dünən, 12:50 |
|
|
|
| • “Panika salanlar insanların immunitetini riskə atır” - AKTUAL
Dünən, 12:00 |
|
|
|
| • “Eçmiədzini azad etməyin vaxtı çoxdan yetişib” - Paşinyan
Dünən, 11:57 |
|
|
|
| • Hindistan “Lukoyl” və “Rosneft”dən imtina etdi - Rusiya nefti yerini ərəb və Amerika neftinə verir
Dünən, 11:02 |
|
|
|
| • PKK Türkiyədən tamamilə çəkildiyini açıqlayıb - KİV
Dünən, 10:54 |
|
|
|
| • “Evlənəndə özünə heç xeyir-dua verilməyib, 2-3 dəfə ər dəyişib, amma xına yaxır” - İTTİHAM
Dünən, 10:08 |
|
|
|
| • Fəzail Ağamalının partiyasından yeni xəbər - QALMAQAL davam edir...
Dünən, 10:06 |
|
|
|
| • Kanadanın ticarət naziri ABŞ ilə dialoqun davam etdiriləcəyinə ümid edir
Dünən, 10:03 |
|
|
|
| • Cəlilabad sakinləri Prezidentə müraciət etdi - BUNA GÖRƏ...
Dünən, 10:01 |
|
|
|
| • Ankarada əyləncə məkanına silahlı hücum olub - FOTO
Dünən, 09:51 |
|
|
|
| • Kassada bir qiymət, piştaxtada başqa qiymət... - ETİRAZ VAR!
Dünən, 09:49 |
|
|
|
| • Ermənistan yenidən silahlanır: nə üçün və kimə qarşı? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Dünən, 09:28 |
|
|
|
| • Paşinyan sülhə əsaslanan yeni respublika qurur - ŞƏRH
Dünən, 09:26 |
|
|
|
| • Qardaş, bu milyonu HARDAN ALMISAN... - İcazə verin şübhələnək...
Dünən, 09:22 |
|
|
|
| • Zəngəzur dəhlizi təkcə bizə lazımdırmı? - GƏLİŞMƏ
Dünən, 09:17 |
|
|
|
| • Kirayə mənzil bazarında TƏLATÜM... - BELƏ HARA GEDİRİK?
Dünən, 09:13 |
|
|
|
| • Burda işçiləri təhdid edirlər, qanun isə deyir ki... - ÇAĞIRIŞ
Dünən, 08:58 |
|
|
|
| • İki jurnalistin Fəzail Ağamalı ilə bağlı BİR XATİRƏSİ... - İFŞA
Dünən, 08:43 |
|
|
|
| • Bir müəllimin tamahı gələcəyimizi NECƏ TƏHDİD EDİR... - NARAZILIQ VAR...
Dünən, 08:30 |
|
|
|
| • “Monella” MMC-nin kölgəsində: polkovnikin biznes planı və gizli sazişlər - ARAŞDIRMA
Dünən, 08:25 |
|
|
|
| • Mətbuatımız BUNDAN SONRA GÜL AÇACAQ? - AKTUAL
Dünən, 08:12 |
|
|
|
| • Luvrdakı soyğunu yüzdən çox müstəntiq araşdırır - "Le Journal du Dimanche"
Dünən, 08:05 |
|
|
|
| • Bəli, biz sülh istəyirik, AMMA... - GƏLİŞMƏ
Dünən, 08:01 |
|
|
|
| • "Bu məsələ rəsmi olaraq həllini tapmadı..." - QALMAQAL
Dünən, 07:57 |
|
|
|
| • "Kreml bu müdaxiləni yalnız Ermənistanın vasitəsilə edə bilərdi" - partiya sədri
Dünən, 07:55 |
|
|
|
| • "Eybi yox, mən əyləndim" - FOTO
Dünən, 07:52 |
|
|
|
| • Moldova hökuməti “Rusiya Evi”nin fəaliyyətini dayandıracaq
Dünən, 07:50 |
|
|
|
| • Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı Rusiyanı qarışdıran məqam - İrəvandan cavab gözlənilir
Dünən, 07:48 |
|
|
|
| • İrəvan görüşü ona görə əhəmiyyətlidir ki... - AKTUAL
Dünən, 07:46 |
|
|
|
| • Kamala Harris yenidən seçkilərdə iştirak edəcək? - BBC
Dünən, 07:43 |
|
|
|
| • Vətən Müharibəsi Qəhrəmanının qızı qızıl medal qazandı
25-10-2025, 23:24 |
|
|
|
| • Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs edilib - QƏRAR
25-10-2025, 23:22 |
|
|
|
| • Bakıda sosial ev almaq istəyənlərin başına OYUN GƏLDİ - 90 minlik DƏLƏDUZLUQ
25-10-2025, 13:24 |
|
|
|
| • Avropa Məhkəməsinin “yenidən bax” dediyi işə Azərbaycan məhkəməsi barmaqarası baxır - "Gilan"ın toxunulmazlıq DOSYESİ
25-10-2025, 13:21 |
|
|
|
| • Afiyəddin İsgəndərov niyə işdən çıxıb? - öz ərizəsi ilə...
25-10-2025, 13:19 |
|
|
|
| • General İlqar Abbasov niyə işdən çıxarılıb? - Səttar Möhbalıyevin oğlu və s...
25-10-2025, 13:17 |
|
|
|
| • Ramiz Mehdiyev “91”lərə qısqanclıqla yanaşıb - Məşhur YAP-çıdan AÇIQLAMA
25-10-2025, 13:14 |
|
|
|
| • Kremldən Paşinyana son xəbərdarlıq - Bu “qırmızı xətt”dir
25-10-2025, 13:12 |
|
|
|
| • Xalq artisti Şahnaz Haşımova əməliyyat olunub
25-10-2025, 13:10 |
|
|
|
|
