Nigar ÖGEDAY
Tarix: 21-04-2025, 12:41 | Çap et
Görünməz Güc: Çin, Amerika və Dünyanı Səssizcə Necə Əsir Alır?
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • "Allah telefon çıxardanın qapısını bağlasın"
Bu gün, 16:54 |
|
|
|
| • Azərbaycanın tələbi gündəmdə qalır - İLGİNC DETALLAR
Bu gün, 16:52 |
|
|
|
| • Nazim Eynallı: Keçən il səsi ucadan çıxmışdı, indi də tüstüsü ərşə qalxıb... - VİDEO
Bu gün, 16:47 |
|
|
|
| • Wolt kuryerləri ayağa qalxdı: “Ya işimizi düzəldin, ya çantamızı qoyub gedirik!” - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 15:43 |
|
|
|
| • Müəllim direktoru hədələyib? - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 15:39 |
|
|
|
| • AMB “Azsığorta”ya icrası məcburi sərəncam verib
Bu gün, 15:28 |
|
|
|
| • Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi işçilərinin qanunsuz əməlləri - İTTİHAM VAR...
Bu gün, 15:27 |
|
|
|
| • BƏXTİ QARA NAXÇIVAN: Bu istidə... - GİLEY
Bu gün, 15:23 |
|
|
|
| • “Nə oldu, Paşinyan?” ifası ilə məşhurlaşan Elçin həbs edildi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 13:03 |
|
|
|
| • Bu gün Oleq Bakinskinin məhkəməsi olacaq - hökm verilə bilər
Bu gün, 13:01 |
|
|
|
| • Zəfər Salnaməsindən rəqəmsal dövrə uzanan yol - MƏQALƏ
Bu gün, 11:58 |
|
|
|
| • “FS Club Badam”da kisəçi işləyən şəxs müştərinin başına oyun açdı - ŞOK TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:55 |
|
|
|
| • “Prior Credit BOKT”un rəhbərliyində dəyişiklik olub - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 11:06 |
|
|
|
| • Azərbaycanda ABŞ-ın IAAI şirkətinin rəsmi hərrac mərkəzi açıldı
Bu gün, 11:05 |
|
|
|
| • ABŞ Cənubi Qafqaza Zəngəzur üzərindən qayıdır? - Barakın təşəbbüsünün pərdəarxası
Bu gün, 11:03 |
|
|
|
| • Fransanın bu şəhəri “Stalinqrad” adından imtina edir: - Əhali razılaşmır
Bu gün, 11:02 |
|
|
|
| • Bir həftə əvvəl yaradılan şirkət də - SATIŞA ÇIXARILDI
Bu gün, 10:53 |
|
|
|
| • Müğənni Rəqsanədən ETİRAF: - “Fazil müəllim borclarımı ödəyib, mənə evlər aldı”
Bu gün, 10:52 |
|
|
|
| • Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə – suverenliyimizə hücum!
Bu gün, 10:48 |
|
|
|
| • Xəstəxanada adam öldürən azərbaycanlılara 31 il həbs cəzası verildi
Bu gün, 10:46 |
|
|
|
| • “UNEC-in Dərbənd filialı ilə bağlı vəziyyət ali təhsil sistemində böhranın göstəricisidir” -EKSPERTDƏN İLGİNC AÇIQLAMA
Bu gün, 10:40 |
|
|
|
| • Bakıda magistral yolda lüt gəzən gənc saxlanıldı - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 10:35 |
|
|
|
| • Qusara yeni prokuror təyin olundu - ƏMR
Bu gün, 10:23 |
|
|
|
| • NƏHAYƏT: Bu evlərə “kupça” veriləcək - AKTUAL
Bu gün, 10:22 |
|
|
|
| • Aİ səfirləri Rusiyaya qarşı 18-ci sanksiyalar paketini razılaşdırıblar - KİV
Bu gün, 10:16 |
|
|
|
| • Əmək normalarının tətbiqi... - Ekspert danışır...
Bu gün, 10:15 |
|
|
|
| • Azərbaycan Mərkəzi Bankı “Kabox”un lisenziyasını ləğv edib
Bu gün, 10:10 |
|
|
|
| • Tovuzun icra, başçısı kartof alverinə girişib, sahələri ələ keçirib - AY MAŞALLAH...
Bu gün, 10:09 |
|
|
|
| • Makronun Tiranadakı jestləri məğlubiyyətin rəmzidir - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 10:07 |
|
|
|
| • “Zəngəzur dəhlizi hərbiləşdirilmədən təhlükəsizliyə təminat mümkün deyil” - İlham İsmayıl
Bu gün, 10:05 |
|
|
|
| • Katolikosun uzaqlaşdırılması “əməliyyatına” Arayik rəhbərlik edir… - Paşinyan narazıdır…
Bu gün, 10:02 |
|
|
|
| • “Güllübulağ”ın rəhbəri ilə bağlı daha bir QƏRAR - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 10:00 |
|
|
|
| • Paşinyanın Kremlə “duz-çörək” xatırlatmasının sirri - Ermənistan qorxur, yoxsa...
Bu gün, 09:52 |
|
|
|
| • Paşinyan bir həftəlik məzuniyyətə çıxıb
Bu gün, 09:41 |
|
|
|
| • Hələ də bu şirkətə etibar edən varmı? - GİLEY
Bu gün, 09:40 |
|
|
|
| • Sülh müqaviləsini paraflamaq: Bakı razı deyil - AKTUAL
Bu gün, 09:34 |
|
|
|
| • Baş redaktor vəzifəsindən ayrıldı - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 09:32 |
|
|
|
| • Dəhlizlə bağlı 4 ölkəni qarışdıran təklif – Qarabağ variantı işə düşə bilər
Bu gün, 09:30 |
|
|
|
| • Moskva-Bakı gərginliyi: “BBC”nin dörd proqnozu - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 09:24 |
|
|
|
| • Naxçıvanda nə haq var... nə də ədalət... - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 09:20 |
|
|
|
| • “Qala Towers” MTK-da işçi həyatı dəyərsizdir... - FOTOFAKT
Bu gün, 09:17 |
|
|
|
| • Suriya-İsrail toqquşması bizim işimizə yaramır... - AMMA...
Bu gün, 09:12 |
|
|
|
| • NATO Azərbaycanda... ruslar əndişədə... - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 09:07 |
|
|
|
| • Pirallahının icra başçısı Allahsızlığı ilə tanınır... - İTTİHAM VAR...
Bu gün, 09:03 |
|
|
|
| • Bakı dayandı, Moskva davam edir - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 07:17 |
|
|
|
| • Rusiyaya şok: Kalininqradın məhvi planı hazırdır - General
Bu gün, 07:03 |
|
|
|
| • “Global STM” və “Aksaray” vətəndaşlardan pul toplayıb saxta qəbul sənədi verdi - Xaricdə təhsil FIRILDAĞI
Bu gün, 07:01 |
|
|
|
| • Bura körpələri əmanət etmək olmaz - ÇÜNKİ...
Bu gün, 06:56 |
|
|
|
| • Amerika Azərbaycanı rüsumla “vurur”? - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 06:51 |
|
|
|
| • Balakən gömrüyünün rəisi necə OLİQARXA ÇEVRİLİB - İLGİNC FAKTLAR
Bu gün, 06:48 |
|
|
|
|
