Rusiyadan son xəbərlər: Moskvada hostel və ibadət evlərində miqrantlara qarşı reydlər keçirilib. Yoxlamalar zamanı 500-dən çox əcnəbi vətəndaş sənədlərin yoxlanılması üçün idarəyə aparılıb. 30-a yaxın şəxs Rusiya Federasiyasına gəlmə və qalma qaydalarını pozduqlarına görə inzibati işlərdə təqsirləndirilən şəxs qismində cəlb edilərək, ölkədən xaric ediliblər.

Son zamanlar Rusiyada Azərbaycanla bağlı hadisələr fonunda antimiqrant isteriyası güclənir və bunun əmək miqrantlarının bu ölkədən kütləvi şəkildə deportasiyası ilə nəticələnəcəyi istisna edilmir. Eyni zamanda, hamıya məlumdur ki, Rusiyanın özündə yerli vətəndaşlar “çirkli” deyilən işi öz üzərlərinə götürmək bir yana, hətta bazarlarda və tikinti meydançalarında belə işləmək istəmirlər. Bütün bunları Rusiyada milyonlarla insanı olan qonşu postsovet dövlətlərinin vətəndaşları edir. Beləliklə, əgər bu baş verərsə, onların nəticəsi Rusiya Federasiyasının özü üçün nə deməkdir? Rusiyanın miqrasiya siyasətinin gözlənilən sərtləşməsi onun iqtisadiyyatına necə təsir edəcək?

AYNA.AZ-ın bu suallarına məşhur şərhçilər cavab veriblər:

Rusiyalı siyasi ekspert Yeqor Kuroptev (Tiflis):

- Rusiyada miqrantlara qarşı kampaniya indi başlamayıb. Onun aktiv mərhələsi 2023-cü ildə, Kreml Putinin günahı ucbatından Ukraynadakı müharibədə on minlərlə insanın ölümündən rusların diqqətini yayındırmaq qərarına gəldikdən sonra başlayıb. Bəzilərini başqalarına qarşı qoymaq Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin (FSB) və ondan əvvəl KQB-nin istənilən vəziyyətdə istifadə etdiyi ən sadə vasitədir. Bundan əlavə, mühacirlərin cəbhəyə məcburi göndərilməsinə haqq qazandırmaq lazım idi - bütün bu müddət ərzində insanlar küçələrdə minlərlə adam tərəfindən tutuldu və ölümə sürükləndi. Bunun iğtişaşlara səbəb olmasının qarşısını almaq üçün Kreml təhlükəsizlik qüvvələri və təbliğatçıları vasitəsilə kütləvi aqressiv təqib kampaniyası apardı. Bu kampaniyanın əvvəlki intensivləşməsi Moskvanın əsas konsert salonlarından birində, “Crocus Sity”də baş vermiş dəhşətli, faciəli, lakin Putin üçün son dərəcə sərfəli (və mən Rusiya rəhbərliyini müstəsna olaraq cinayətkar hesab etməyi təklif edirəm) terror aktından sonra olub. Daha sonra Kreml terror aktından xalqı birləşdirmək və Mərkəzi Asiyadan olan miqrantlara qarşı daha böyük təcavüz vasitəsi kimi istifadə etdi. Yeri gəlmişkən, “Crocus Sity” azərbaycanlı iş adamı Ağalarova məxsusdur, onun barəsində Yekaterinburqda azərbaycanlıların qətli ilə paralel indi də Rusiyada inzibati iş açılıb. Kremlin Rusiyadakı Azərbaycan diasporunun nümayəndələrinə hücum etməsi, hətta onları öldürməklə Bakıya siyasi siqnallar vermək qərarına gəlməsi ilə bağlı indiki mərhələ də uzun müddət davam edən nifrət kampaniyası çərçivəsindədir. Kreml əmək miqrantları problemindən və kəskin işçi çatışmazlığından xəbərdardır və öz kampaniyasını və qərarlarını həm antimiqrant kampaniyasının, həm də cinayət müharibəsində yüz minlərlə insanın ölümü ilə diktə etdiyi bu çağırışa uyğun olaraq balanslaşdırmağa çalışır. Diqqətlə baxsanız, Moskva çox seçici şəkildə məhdudiyyətlər tətbiq edir. Belə ki, miqrantlar işləməyə davam edə bilsinlər, amma eyni zamanda, miqrantların törətdikləri hər bir cinayəti nümayişkaranə şəkildə vurğulamaqla, hətta uydurma hekayələr və dezinformasiyalarla cəmiyyət maksimum dərəcədə qızışsın.

Kreml açıq şəkildə Azərbaycanla indi tam mübahisə etmək istəmir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməmək üçün açıq şəkildə Bakı ilə sadəcə küsmələr edir. Ancaq başa düşmək lazımdır ki, eyni zamanda, Kremlin təbliğatçı blogerləri və təhlükəsizlik qüvvələri ilə əlaqəli, milyonlarla abunəçisi olan “Telegram” kanalları indi təkcə Bakıya qarşı düşmənçiliyi qızışdırmırlar, bununla yanaşı, “günahı” Türkiyənin üzərinə atırlar ki, bu da təbliğatçıların yazdığı kimi, NATO ölkəsi kimi Azərbaycana pis təsir göstərir. Hətta Türkiyəni və eyni zamanda Azərbaycanı Rusiyada gözdən salmaq üçün “Türkiyə və Azərbaycan Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə kömək edir” kampaniyasına başladılar.

Milli Məclisin deputatı, Avrasiya Miqrasiya Təşəbbüsləri Platformasının sədri Azər Allahverənov (Bakı):

- Mən qəti şəkildə deyə bilərəm ki, prinsipcə, hazırda Rusiya Federasiyasının informasiya məkanında müşahidə olunan bütün antimiqrant isteriyasına baxmayaraq, çox vaxt bu, müəyyən siyasi dairələr tərəfindən qızışdırılır. Miqrasiya siyasətinin səmərəli həyata keçirilməsində bilavasitə iştirak edən strukturlar isə praqmatik olaraq əcnəbilərin, xüsusən də ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrində bilavasitə əmək fəaliyyəti ilə məşğul olanların olmasına daha çox meyillidirlər. Çünki çox vaxt bu gün antimiqrant nağılını aktiv şəkildə qızışdıran siyasi təsir mərkəzləri, təbii ki, öz mövqelərini heç bir şəkildə əsaslandırmadan, miqrasiya axınının bu seqmentinin xeyirdən çox zərər gətirdiyinə inanaraq, miqrantların, xüsusən də əmək miqrantlarının mövcudluğuna açıq şəkildə qarşı çıxırlar. Baxmayaraq ki, bu sahədə ixtisaslaşan, xüsusən də bilavasitə miqrasiya uçotunu aparan, patent verən, bununla da əmək miqrasiyası sahəsində dövlət siyasətinin, sanki, səmərəliliyini təmin edən strukturlar, əksər hallarda əmək miqrantları olmasaydı, ölkə iqtisadiyyatının çətin günlər yaşayacağını düşünürlər. Orada elə ərazilər var ki, zərurət üzündən miqrant əməyindən açıq şəkildə istifadə olunur. Məsələn, götürək heç olmasa kommunal müəssisələrin işini, müxtəlif tikinti layihələrini, xalq təsərrüfatının qismən çətin sahələrini, meşə təsərrüfatını və s. Burada biz daha çox müxtəlif ölkələrdən olan əmək miqrantlarının fəal iştirakını müşahidə edirik. Ticarət sahəsi, həm pərakəndə, həm topdansatış və s. həm də əsasən əmək miqrantları tərəfindən idarə olunur.

Beləliklə, baş verən hər şeyin, kifayət qədər neqativ halların fonunda bu strukturlar qanuni əsaslarla əmək fəaliyyəti ilə məşğul olanların iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrindən qovulmaması üçün bütün lazımi yardımların göstərilməsini zəruri hesab edirlər. Niyə? Çünki əmək miqrantlarının belə yerdəyişməsi nəticəsində yarana biləcək boşluğu yaxın gələcəkdə milli kadrlar doldura bilməz. Məsələn, kommunal xidmətləri götürək. Aydındır ki, bu sahə kifayət qədər əmək tutumlu, kifayət qədər rutin və o qədər də yaxşı maaşlı deyil. Buna görə də Mərkəzi Asiya ölkələrindən, xüsusən də Tacikistandan olan miqrantlar bu vəzifələri çox asanlıqla tuturlar. Rusiya Federasiyasının yerli əhalisi, milli kadrlar əsasən iqtisadiyyatın ciddi fiziki səy tələb etməyən sahələrində çalışırlar. Onlar əsasən intellektual resursların istifadəsinə daha çox diqqət yetirən iş növlərinə meyl edirlər. Ona görə də Rusiyanın kommunal xidmətlərində biz daha çox Mərkəzi Asiya ölkələrindən olan əmək miqrantlarına rast gəlirik.

Nə ola biləcəyinə gəlincə, təbii ki, nəticədə boşluq yaranacaq və bu, ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif seqmentlərinə, o cümlədən vergi sahəsinə ciddi zərbə vuracaq. Rusiyada müxtəlif subsidiyalaşdırılan sektorlar var ki, onlar öz büdcə proqnozlarını əmək miqrantlarından gələn ödənişlər əsasında qururlar və onlar, şübhəsiz ki, maliyyə çatışmazlığı hiss edəcəklər ki, bu da sözsüz ki, ölkənin maliyyə siyasətində müəyyən gərginlik yaradacaq. Söhbət hətta müxtəlif sahələrdə əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan bir neçə milyon miqrantdan gedirsə, onların yerdəyişməsi, şübhəsiz ki, bu sektorlarda iflasa, ən azı gərginliyə səbəb olacaq.

Digər tərəfdən, həmin Yekaterinburqda əmək miqrasiyası məsələsi ilə məşğul olan dövlət strukturları indi artıq postsovet əmək miqrantlarının hələ də cəlb olunduğu seqmenti Hindistandan gələn yeni miqrantlarla tutmağı təklif edirlər. Elə bu günlərdə Sverdlovsk vilayətinə ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrində işlə təmin olunacaq ən azı bir milyon hindistanlının cəlb edilməsinin nəzərdə tutulduğu layihənin hazırlanması ilə bağlı məlumat yayıldı. Əgər biz artıq bir milyon əmək miqrantının cəlb edilməsindən danışırıqsa, bu, şübhəsiz ki, Rusiya Federasiyasında əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan və bir ildən artıqdır ki, bununla məşğul olan digər miqrantların da milyonluq yerdəyişməsi ilə nəticələnə bilər. Təbii ki, bu da müəyyən qurulmuş biznes strukturlarının pozulmasına səbəb ola bilər. Məsələn, hindistanlılar Orta Asiya respublikalarından, Cənubi Qafqazdan və sairdən gələn əmək miqrantlarının işlə təmin olunduğu ticarət sahələrini doldura bilmirlər. Bütün bu sistemin idarə olunması üçün onu daim sırf inteqral xarakterdə saxlamaq, yəni artıq qurulmuş, məskunlaşmış, formalaşmış əlaqələri nəzərə almaq lazımdır. Və bütün bu əlaqələrin pozulması, şübhəsiz ki, ən azı ərzaq və hər şeyin qiymətlərində kəskin sıçrayışla gətirib çıxaracaq. Çünki qiymət siyasətini az-çox idarə edə bilən bu cür kifayət qədər yaxşı qurulmuş sistemlər pozulduqda, həm topdan, həm də pərakəndə satış sektorunda ayrı-ayrı strukturlar arasında müəyyən disbalans yaranır. Yəni bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, bu və ya digər şəkildə əmək bazarında müəyyən gərginlik olacaq. Bu isə ölkə hökumətinin bu boşluqları necə dolduracağı barədə daha çox düşünməsinə səbəb olacaq. Onları Hindistandan, Şimali Koreyadan, başqa ölkələrdən, hətta Afrika ölkələrindən gələn miqrantlar dolduracaqmı? Təbii ki, bu da açıq sual olaraq qalır. Niyə? Çünki yerli dili, adət-ənənəni, qanunları bilməmək əlavə narahatlıqların, hətta bəzi problemlərin yaranmasını vəd edir. Və bu gün Rusiyada əmək bazarında az-çox iştirak edən miqrantların həmin hissəsi, əslində, kifayət qədər inteqrasiya olunub. Qeyri-leqal miqrasiya, qeyri-leqal miqrantların olması ilə bağlı müəyyən problemlər var - bu, qeyri-qanuni miqrasiyaya qarşı mübarizəyə yönəlmiş proqram çərçivəsində həll edilməli olan başqa bir məsələdir. Amma heç bir halda bu, artıq Rusiya cəmiyyətinə kifayət qədər inteqrasiya olunmuş miqrant qruplarının tam yerdəyişməsi ilə nəticələnməməlidir.