İki gün davam edən BRİKS sammiti iki ən nüfuzlu üzvün iştirakı olmadan baş tutub. Belə ki, Rusiya Prezidenti, diktator Vladimir Putin videokonfrans vasitəsilə sammitdə çıxış edib. Onun vəziyyəti göz qabağındadır: Putin təhlükəsizliyi ilə məşğuldur və indi harasa getməyə çox qorxur. Üstəlik, BRİKS-in üzvü olan bəzi ölkələr də Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (BCM) Roma Statutunun tərəfləridir. BCM-nin Putinin həbsi üçün verdiyi orderi nəzərə alsaq, onlar Kremlin ağasına ümid etdiyi “dəmir zəmanəti” vermirlər.

Hesab edirəm ki, o qısa müddətə də olsa, ölkəni heç bir mühüm məsələ olmadan tərk etməkdən qorxur. Şərti olaraq, məsələn, Çinə getmək mümkündür. Çünki Çin strateji tərəfdaşdır və ora getmək üçün risk etmək lazımdır. Amma o qədər də vacib olmayan tərəfdaşlarla görüşmək üçün harasa səfər etmək tamam başqa məsələdir...

Çinin rəhbəri Si Cinpinə gəlincə, bu il o 2012-ci ildən, yəni ölkəsinə rəhbərlik etdiyi vaxtdan bəri ilk dəfə BRİKS sammitində iştirak etməyib. Burada söhbət ondan gedir ki, onun BRİKS-ə marağı həqiqətən əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Axı əvvəlcə “Böyük yeddiliyin” (G7) analoqunun yaradılması ideyası var idi, BRİKS-i hərbi-iqtisadi birliyə çevirmək cəhdi müzakirə olunurdu və Rusiya ümumilikdə hərbi-siyasi birlik arzusunda idi. Ancaq əslində tamamilə fərqli bir məsələ ortaya çıxdı – BRİKS nə birinə, nə də digərinə çevrilmədi. Bu, müstəsna iqtisadi birlikdir və çox spesifik prinsiplərə əsaslanan iqtisadi birlikdir. Çünki bütün iştirakçılar fərqlidir, bütün ölkələrin iqtisadi quruluşu fərqlidir...

Bir vaxtlar BRİKS-i belə adlandırırdılar - “incimişlər klubu”. Deməli, Si Cinpin bu strukturu inkişaf etdirmək istəyini itirib. Yəqin ki, Çin BRİKS-dən qeyri-adi heç nə ala bilmədiyi üçün qurumdan imtina etməkdədir. Yəni Pekin düşünür ki, buna vaxt itirməyin mənası yoxdur. Fakt budur ki, Çinin yüksək partiya rəhbərliyinin bir çox nümayəndəsi baş verənlərlə bağlı getdikcə daha çox suallar verirlər.

Hər halda, nə Putin, nə də Si Cinpin BRİKS sammitini qaçırmaqla heç nə itirməyiblər. Eyni zamanda, bu, birliyin özü üçün də xoşagəlməz haldır. Axı hamı çox gözəl başa düşür ki, liderlər belə bir görüşə gəlməyəndə heç bir Baş nazir və ya xarici işlər naziri heç nəyə qərar vermir. Ona görə də belə şəxslərin sammitdə olması onların bu quruma real münasibətini nümayiş etdirir. Amma bu, olduqca gözlənilən idi. Axı 2025-ci il sammitindən xeyli əvvəl üzvlərin BRİKS-ə marağını itirəcəyi bəlli idi. Çünki bu birlik onların ilkin gözləntilərini vermir.

Müəllif: İqor Reyteroviç - Ukrayna İctimai İnkişaf Mərkəzinin siyasi və hüquqi proqramlarının rəhbəri, politoloq.

Mənbə: UNİAN

Tərcümə AYNA.AZ-a məxsusdur.