Dəhliz dalınca Çinə də getməyinə dəyər... - GƏLİŞMƏ
Tarix: 14-02-2023, 08:06 | Çap et
İran Prezidenti İbrahim Rəisinin Çinə ilk səfəri gözlənilir, o, bu ölkənin lideri Si Cinpinlə görüşəcək.
Bu, Rəisinin prezident seçildikdən sonra Çinə ilk səfəridir.
Görüşün qapalı hissəsində nələr danışılacağını müəyyən etmək üçün Çin-İran münasibətlərinin təbiətinə, qlobal miqyasdakı proseslərə, onların regionlara təsirlərinə nəzər yetirmək lazımdır.
İbrahim Rəisi əlaqələrdə yarımçıqlıq kompleksinə düçar olmuş səhifələri açmaq üçün Pekinə gedir, məqsəd İranın düşdüyü iqtisadi durumdan, beynəlxalq təcriddən xilas yolları axtarmaqdır.
İranda prezidentlik institutu iqtisadi münasibətlərin tənzimlənməsi meyarları ilə fəaliyyət göstərir və bu, Tehranın strateji əlini gücləndirə biləcək faktorlara çevrilməlidir.
İranla Çinin 2021-ci ilin martında imzaladıqları, Pekinin 25 il müddətində İrana 400 milyard dollar qoyacağı sərmayənin konturlarını müəyyən edən sənədin icrası Tehran üçün hava-su kimi vacibdir.
Düzdür, bu sənədə əsasən, İran 400 milyard dollarlıq nəhəng sərmayənin müqabilində Çinə ucuz neft satacaq, lakin beynəlxalq oyun qaydalarının Ukraynadakı müharibədən sonra dəyişməsi razılaşmanı axsada biləcək səviyyəyə enir.
İran bu razılaşmaların icrasının qarşısında dayanan qıfıllara açar salmaq üçün Pekindən zəmanətlər istəyir. Ancaq Çin İrana təhlükəsizlik zəmanətləri deyil, iqtisadi səviyyədə qarantiyalar təqdim edə bilər.
Ümumilikdə formul belə qurulub ki, qarşılıqlı maraqlar nüfuz dairələrindən pay verilməsi ilə nəticələnsin.
Deməli, İran Yaxın Şərqdə Çinin təsirlərinin heç olmadığı qədər dərinləşdirilməsi üçün Pekini şirnikləndirməyə çalışır. İran atdığı daşı ABŞ-nin başına salmaq istəyir, o mənada ki, Yaxın Şərqdə Pekin-Tehran əməkdaşlıq formatı Vaşinqtonun strateji maraqlarını baltalasın.
Ancaq Çinin siyasətində hansısa dövlətin mühafizə edilməsi prinsipləri dayanmır, ona görə də Tehran strateji təhlükəsizlik məsələlərində Pekinə bel bağlaya bilməz.
İran da Çin üçün etibarlı tərəfdaş deyil, ona görə də deyə bilərik ki, iki ölkənin strateji tərəfdaşlıq modelindəki təhlükəsizlik çalarları dekorativ bəzəyə oxşayır.
Hərçənd ki, İranla Çin müdafiə, silah satışı sahəsindəki əməkdaşlığı ABŞ-yə qarşı geostrateji tarazlıq kimi qiymətləndirirlər.
Tərəfdaşlıqdakı nüanslar ABŞ-nin maraqları və məqsədləri üçün unikal problemlər yaratdığından Vaşinqton Rəisinin Çin trayektoriyasını dərin şəkildə təhlil edəcək.
Təkcə ona görə yox ki, Çin İranın açdığı kanallarla Yaxın Şərqdəki geniş bir çevrə cıza bilər. Həm də ona görə ki, İranın nüvə proqramına dair aparılan danışıqların tərəfi olan Çin tamamilə Tehran tərəfə yıxılıb nüvə silahının hazırlanmasına təkan verəcək alternativ qüvvədir.
Lakin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Çinin son məqsədi İranı Qərbin caynaqlarından qoparmaq deyil, hansısa ən təhlükəli anda Pekin Tehranı tək buraxıb onun öz qeydinə qalmasını tələb edəcək.
Çinlə İranı “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsindəki iqtisadi aspektlər də tərəzinin eyni gözündə qərarlaşdırır.
Məsələnin bu tərəfi Çinin dəstəklədiyi Zəngəzur layihəsi üzrə də siyasi-iqtisadi parametrlərin danışıqlar stolunda bərqərar olmasını labüd edir.
Çünki Çin Zəngəzur dəhlizi layihəsini həm “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsünün, həm də “Şərq-Qərb” beynəlxalq dəhlizinin tərkib hissəsində görür.
İran isə Zəngəzur dəhlizinin geostrateji maraqlar baxımından özünə təhdid yaratdığını düşünür, hərçənd ki, iqtisadi aspektlər üzrə elə də dərin mübahisələr yoxdur.
İstənilən halda, İranın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı tutumu Çini narahat edə biləcək səviyyədədir və mümkündür ki, Cinpin Rəisiyə ölkəsinin dəstəklədiyi layihəyə maneə yaratmaması üçün fikirlər aşılasın.
Aqşin Kərimov,
Siyasi şərhçi - DİA.AZ
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Balakənin “mer”i dövlətin pulun “hərşeyşünas” şirkətə etibar edir - İLGİNC FAKTLAR
Bu gün, 10:07 |
|
|
|
| • Keçmiş deputat Hüseyn Abdullayevin şikayəti təmin olunmayıb - QƏRAR
Bu gün, 10:01 |
|
|
|
| • Yekaterinburqda amansızlıqla öldürülən azərbaycanlıların nəşi bu gün axşam gətiriləcək - AÇIQLAMA
Bu gün, 10:00 |
|
|
|
| • Rusiyada azərbaycanlılara qarşı yeni «soyğun» planı - Putin müharibənin xərcini miqrantlara yükləyir
Bu gün, 09:54 |
|
|
|
| • 24 il əvvəl baş vermiş cinayət hadisəsi niyə indi Rusiyanın yadına düşdü? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 09:48 |
|
|
|
| • Başını itirmiş Putin Rusiyası... - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 09:45 |
|
|
|
| • Rüşvət alan məktəb direktoru yenidən məhkəmə qarşısında
Bu gün, 09:41 |
|
|
|
| • Fransa Ermənistanın Azərbaycanla şərti sərhədinə yaxın ərazilərə nüvə tullantıları daşıyır - BƏYANAT
Bu gün, 09:29 |
|
|
|
| • İki əsr geridə qalan Pyotr təfəkkürü... - deputatdan REAKSİYA
Bu gün, 09:25 |
|
|
|
| • “Eurofighter” qırıcılarının Türkiyəyə satışı ilə bağlı Britaniyadan açıqlama - KİV
Bu gün, 09:15 |
|
|
|
| • "Vergini bu qiymətlə necə ödəyək?" - ETİRAZ VAR...
Bu gün, 09:12 |
|
|
|
| • Sabunçuda əməlli-başlı DƏRƏBƏYLİKDİR... - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 09:06 |
|
|
|
| • Ararat Mirzoyan KTMT Xarici İşlər Nazirləri Şurasının iclasında iştirak etməyəcək
Bu gün, 08:59 |
|
|
|
| • ABŞ və Hindistan saziş imzalamağa yaxındır - “Politico”
Bu gün, 08:57 |
|
|
|
| • İyunun 30-u akademik Cəlal Əliyevin doğum günüdür - ANIM
Bu gün, 08:48 |
|
|
|
| • OPTİMALLAŞDIRMA adı altına ÖZBAŞINALIQ... - Əgər QANUN buna yol vermirsə...
Bu gün, 08:45 |
|
|
|
| • Burda xarab məhsul satırlar, həm də... - GİLEY
Bu gün, 08:38 |
|
|
|
| • Müştərilər `Kontakt Home`la NƏ ETSİN? - AKTUAL
Bu gün, 08:28 |
|
|
|
| • Rus icmasının sədr müavini heyrət içində - “Əsl şokdur! İnana bilmirəm!”
Bu gün, 07:23 |
|
|
|
| • Etnik təmizləmə aparan Rusiya öz içindəki qeyri-rusları NƏ EDƏCƏK? - AKTUAL
Bu gün, 06:53 |
|
|
|
| • İranın məğlubiyyət sindromu: Tehranın avantürası Bakıya sıçraya bilərmi? - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 06:43 |
|
|
|
| • Rusiyada şovinizm dövlət səviyyəsinə keçib - ONA GÖRƏ DƏ...
Bu gün, 06:31 |
|
|
|
| • Bakıda polisə müqavimət göstərən narkotacir zərərsizləşdirildi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 06:29 |
|
|
|
| • Xamenei niyə Azərbaycanla müharibə aparır? - VİDEO
Bu gün, 06:26 |
|
|
|
| • Simonyan Paşinyanı təhqir etdi - İlk dəfə deyil...
Bu gün, 06:23 |
|
|
|
| • Subhani də erməni müxalifəti kimi RUS AĞZI ilə HÜRÜR - FAKT BUDUR!
Bu gün, 06:19 |
|
|
|
| • Ağdamda polis əməkdaşı minaya düşərək xəsarət alıb
Bu gün, 06:16 |
|
|
|
| • Yekaterinburq QƏTLİAMI - deputat ŞƏRH EDİR
Bu gün, 00:44 |
|
|
|
| • Manana anasının arzusunu gerçəkləşdirdi - VİDEO
Bu gün, 00:42 |
|
|
|
| • Putinin əli azərbaycanlıların qanına batıb - AzTV
Bu gün, 00:39 |
|
|
|
| • "Toylara ən çox aparılan müğənnidir, amma səsi yoxdur"
Dünən, 18:07 |
|
|
|
| • Azərbaycanlı şahmatçını küsdürdülər, ölkədən getdi… - AXI NİYƏ?..
Dünən, 18:04 |
|
|
|
| • "Əgər Putin onları cəzalandırmasa, biz bunun qarşılığını verməyi bilirik" - Partiya sədrindən SƏRT açıqlama
Dünən, 18:01 |
|
|
|
| • Yekaterinburqda zorakılıqla saxlanılan azərbaycanlıların məhkəməsi başa çatıb - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 17:58 |
|
|
|
| • İran Azərbaycanı bununla “vurur”: ermənilər sevinir - KİV
Dünən, 12:21 |
|
|
|
| • Yekaterinburqda “qara bayram” - Qubernator hücumdan əvvəl Azərbaycan konsuluna nə deyib?
Dünən, 12:18 |
|
|
|
| • Rusiya ilə Azərbaycanda keçirilməsi nəzərdə tutulan mədəniyyət tədbirləri ləğv edilir - Nazirlik
Dünən, 12:14 |
|
|
|
| • Uydurma keçmişin əsarəti altında - AKTUAL
Dünən, 10:32 |
|
|
|
| • “Rasim Balayevlə yoldan keçən adi adama eyni qonorarı vermək olmaz” - ETİRAZ
Dünən, 10:29 |
|
|
|
| • Rusiyanın terrorçu 'OMON'çularına Azərbaycan DTX-da cinayət işi açılmalıdır - ÇAĞIRIŞ
Dünən, 10:24 |
|
|
|
| • Dost ölkənin ordusuna dəhşətli hücum: Yeni müharibə başlayır? - GƏLİŞMƏ
Dünən, 10:18 |
|
|
|
| • Deputatın qudasının şirkəti "Carçıoğlu Group"un vergi borcu 220 min manatı keçdi – cəmi 17 günə / FOTO+ VİDEO
Dünən, 10:08 |
|
|
|
| • “Bədheybət poqonlular”in zühuru - Aeroportda gözləyən “qara lentli maşınlar” dönəmi qayıdır
Dünən, 10:02 |
|
|
|
| • Rusiyanın Yekaterinburq şəhərində saxlanılan azərbaycanlıların məhkəmə prosesi başlayıb - FOTOLENT
Dünən, 09:59 |
|
|
|
| • Əmrullayevin işçilərindən ŞÜBHƏLİ ALIŞ-VERİŞ... - DETALLAR
Dünən, 09:00 |
|
|
|
| • Növbəti RUS VƏHŞİLİYİ... - NƏ ETMƏLİ?
Dünən, 08:58 |
|
|
|
| • Boğaza qədər zibilin içində olan səhiyyəmiz... - TƏBİB məlhəm ola bilmirsə...
Dünən, 08:52 |
|
|
|
| • "Gəncə Memorial Hospital"da DVX ƏMƏLİYYAT KEÇİRDİ - Cərimələndi / Külli miqdarda borcu da var
Dünən, 08:48 |
|
|
|
| • Qarşıdakı aylar həlledici olacaq: Qərbyönlü Paşinyan, yoxsa rusiyayönlü kilsə? - İNCƏLƏMƏ
Dünən, 08:27 |
|
|
|
| • "Rusiyada azərbaycanlılara qarşı baş verənlər artıq sistem xarakterlidir" - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Dünən, 08:22 |
|
|
|
|
