Məlum səbəblərdən Azərbaycan hökumətinin İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu (SEPAH) ilə əlaqəli “Telegram” kanallarından birində dərc olunan Tehrana hücumlarda şəriklikdə ittiham edilməsi Azərbaycanı təəccübləndirmədi. İran bundan əvvəl də İsraillə strateji münasibətlərinə görə Azərbaycana qarşı ittihamlar səsləndirib. İranın ənənəvi davranışının motivləri uzun illərdir ki, dəyişməz qalıb. İranın Azərbaycana qarşı iddialarının mahiyyəti İrana düşmən olan “sionist rejim”lə iqtisadi, geosiyasi və hərbi əməkdaşlıqla bağlı narahatlıqlardan və Türkiyə ilə qardaşlığına qısqanc münasibətdən qaynaqlanır, amma bu, başqa mövzudur.
İsraillə münasibətlərə gəlincə, sözün həqiqi mənasında hərbi münaqişənin başlaması ərəfəsində bəzi media və sosial şəbəkələrdə Azərbaycanın İrana qarşı casusluq fəaliyyəti ilə bağlı saxta məlumatlar yayılıb. İttihamlar ciddi idi və İranla yeni Prezident Məsud Pezeşkiyanın səfərindən sonra yenicə qurulmuş, heç vaxt hamar olmayan, ciddi eniş-yoxuşlarla səciyyələnən, dalğa xarakterli münasibətlərə kölgə saldı, qardaş qucaqlaşmaları çox vaxt dərin fikir ayrılıqları və çəkişmələrlə əvəz olundu.
Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev hətta onlara münasibət bildirməli oldu: “Son zamanlar bəzi KİV-lərdə və sosial media hesablarında Azərbaycanın guya etnik azərbaycanlıları agent kimi cəlb etdiyi və onları İranda İsrail adından yerləşdirməsi ilə bağlı tamamilə əsassız və yalan iddialar dərc olunub. Bu cür cəfəng və fantaziyaya əsaslanan iddiaların reallıqla heç bir əlaqəsi yoxdur və bu cür qəsdən səsləndirilən ittihamlar yalan və yalan xəbərlər yaymaqdan başqa bir şey deyil”.
İndi də İsraillə münaqişə zamanı əsasən Ermənistan kanalları tərəfindən yayılan məlumatlar ortaya çıxıb ki, guya İsrail təyyarələri Azərbaycan hava məkanından İran ərazisinə zərbələr endirmək üçün istifadə edib. Qeyd olunur ki, onlar guya şimal-qərbdən hava məkanına daxil olub, daha sonra Bakı üzərindən uçaraq Xəzər dənizinə çataraq Tehrana istiqamət alıb.
Bəyanatda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin ünvanına birbaşa və kobud ittihamlar səsləndirilib. Onun hakimiyyəti “sionist terror aktlarının şəriki” olan “rejim” adlandırılır və “bu cinayətlərin unudulmayacağı” və “Bakının İran xalqına qarşı etdiklərinə görə cavab verməli” olduğu vurğulanır.
Və bu, iyunun 14-də, münaqişə başlayandan dərhal sonra Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin (XİN) İrana zərbə endirmək üçün öz hava məkanından istifadəyə icazə verməyəcəyi ilə bağlı Tehranı əmin etməsi fonunda yayılır. Bu barədə “RİA Novosti”-yə İran XİN-in özü məlumat verib. İran diplomatları agentliyə bildiriblər ki, “Azərbaycan heç bir halda öz hava məkanından və ya ərazisindən İrana və ya digər ölkələrə hücumlar üçün istifadə edilməsinə icazə verməyəcək”.
Gəlin bir az məlumat verək. İsraillə Bakı arasında düz xətt üzrə 1690 km, Bakıdan Tehrana isə 2475 km-dir. İsraildən Bakıya Gürcüstandan və Azərbaycanın şimal-qərbindən keçən məsafə təqribən 2200-2300 kilometr, üstəlik Tehrana 785 km əlavə etsək, bu da təxminən 3000 km-dir.
Odur ki, deyilən ittiham sağ əlinizlə sol qulağınıza çatmaq kimidir. Ən qısa yol 1500 km-dirsə, səması orada yerləşən ABŞ ordusunun nəzarətində olan İraq və ya 2014-cü ilin aprelindəki ilk münaqişə zamanı səmasını İsrailə açıq saxlayan İordaniyadan niyə istifadə edilmir? İsrail hətta İrana əvvəlki hücumlarda olduğu kimi Suriya səmasından həm havadan uçuş, həm də döyüşçülərinə yanacaq doldurmaq üçün istifadə edə bilər.
Amma bunlar sadəcə fərziyyələrdir. Müharibə zamanı İsrail qırıcılarının marşrutları diqqətlə gizlədilir.
Sadə məntiq SEPAH-ın İsrail bombardmançılarının Bakı səmasında uçması ilə bağlı bəyanatının absurdluğunu sübut edir, suveren Azərbaycan dövlətinə, regionun iqtisadi və siyasi liderinə və ölkə Prezidentinə qarşı hansısa yarımhərbi qruplaşmanın, hətta Ayətullahın özünə tabe olsa belə, təhdidləri nə bu dini liderin özünü, nə də İran Prezidentini şərəfləndirir. Üstəlik, onların hər ikisi, nə olursa olsun, həm də azərbaycanlıdır.
Əslində, yarımilitar struktur olan SEPAH-ın Azərbaycanı təhdid etməsi ilk dəfə deyil. 2023-cü il oktyabrın 12-də İnqilab Keşikçiləri Korpusuna bağlı rusdilli “Azad İran” adlı “Telegram” kanalı da Azərbaycana qarşı təhdidlərin yer aldığı video yayımlayıb ki: "Hər kəs bizim nəzarətimizdədir! Ən kiçik bir səhv - və sən yox olacaqsan".
Əlbəttə, siz bunu qulağınızda vızıldayan zəhlətökən milçək kimi silə bilərsiniz, lakin gəlin yenə də iranlı qonşularımıza onların ərazilərimizin erməni təcavüzkarları tərəfindən işğalı zamanı 30 il ərzində davranışlarını xatırladaq. İran bütün bu illər ərzində Ermənistanla yaxın və dostluq münasibətləri saxlayıb. Azərbaycan ərazisinin 20 faizinin 30 illik işğalı zamanı, əhalisinin demək olar ki, yarısını etnik azərbaycanlılar, Ali Rəhbərin özü də azərbaycanlı olan qonşu müsəlman dövləti İran İslam Respublikasının rəhbərliyi işğalçı ölkəyə - Ermənistana siyasi, hərbi və iqtisadi dəstək verib. Qardaş Azərbaycana təcavüzü səbəbindən Türkiyə tərəfindən sanksiya blokadasına düşmüş Ermənistan üçün İran qapısı can damarı oldu. Ermənistan o zaman ancaq İranın sayəsində sağ qaldı. Hələ hərbi yardımı demirik.
İran ərazisindən yanacaq, ərzaq və ikili təyinatlı mallar daşınıb və 2007-ci ildə ABŞ və Azərbaycanın etirazlarına baxmayaraq, İran-Ermənistan qaz kəməri çəkilib. Erməni mənbələrinin məlumatına görə, 2000-ci illərdə Ermənistana idxalın 30%-ə qədəri strateji yüklər də daxil olmaqla İrandan keçib.
Ortaq tarixi, dini və linqvistik faktorlara baxmayaraq, İran SSRİ-nin dağılmasından və Azərbaycanın müstəqilliyini elan etməsindən sonrakı bütün illər ərzində və Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin lap əvvəlindən azərbaycanlı qardaşlarının zərərinə başadüşülən şəkildə xristian Ermənistanla dost olmağı üstün tutub. Azərbaycan istənilən dinə qarşı tolerant ölkədir, çoxkonfessiyalı və çoxmillətli ölkədir və söhbət heç də ermənilərin dinindən deyil, İran mollakrat rəhbərliyinin öz din qardaşlarına münasibətindən gedir.
İran faktiki olaraq bütün bu illər ərzində ermənilərin vəhşiliklərindən qaçaraq didərgin düşmüş milyonlarla qaçqın və məcburi köçkünün, əsir düşmüş minlərlə dinc sakinin taleyinə biganə qalıb. Üstəlik, İran erməniləri hətta Gəncə, Tərtər, Bərdə və Mingəçevirin yaşayış məntəqələrinə çoxlu insan tələfatı ilə nəticələnən “Qrad” və “İsgəndər” raket zərbələrinə görə heç vaxt qınamayıb.
İran heç vaxt Qarabağı faktiki olaraq Azərbaycanın bir hissəsi kimi tanımayıb və Tehran 1990-cı illərdə Dağlıq Qarabağ ətrafındakı 7 rayonu işğal edən Ermənistana qarşı hər hansı sanksiya tətbiq etməkdən imtina edib.
Bütün bu illər ərzində Tehranın İrəvanla yüksək səviyyədə diplomatik əlaqələri olub - Tehranda Ermənistan səfirliyi, Təbriz və digər şəhərlərdə konsulluqları var idi, uzun illər Azərbaycan iranlıların hisslərinə hörmət edərək, İsraildə səfirlik açmayıb - o, yalnız 2023-cü ilin martında açılıb. İran isə Ermənistanı Azərbaycan ərazilərini işğal etdiyinə görə qınamaq əvəzinə, “münaqişənin beynəlmiləlləşməsindən” narahatlığını bildirib.
“Jane's Defence” və “Washington Post” qəzetlərinin araşdırmalarına görə, 1990-cı illərdə Sovet və İran silahları İran vasitəsilə Ermənistana verilirdi. Azərbaycanın keçmiş milli təhlükəsizlik naziri Namiq Abbasovun (2000-ci illər) sözlərinə görə, İran Rusiyadan öz ərazisi ilə silah-sursat verilməsinə göz yumub.
2020-ci ildə 44 günlük müharibə zamanı “humanitar yardım” etiketli İran yükü Azərbaycanın etirazlarına baxmayaraq, gecə də daxil olmaqla, Ermənistanla sərhədi aktiv şəkildə keçib. Yanacaq, avadanlıq və tikinti materialları ilə Sünikə və daha da cəbhə xəttinə gedən kolonlar qeydə alınıb. İran rəsmiləri faktiki olaraq həmişə Azərbaycanı İsraillə əlaqələrdə ittiham edib və “sionist tərəfdaşlığımızdan” narahatlığını bildirib, bununla da Ermənistana passiv dəstək verməyə haqq qazandırıb.
Bəli, biz İsraillə dostuq, Vətən müharibəsi zamanı bizə siyasi və hərbi dəstək verən iranlı müsəlman qardaşlarımız deyil, İsrail idi. İsrail neft müqabilində texnologiya və informasiya ilə Azərbaycanın mühüm strateji tərəfdaşıdır. İsrailin elektron şirkətləri Azərbaycanda fəaliyyət göstərir və informasiya texnologiyaları sənayesinin inkişafına kömək edir. İsrail Azərbaycanın çoxillik və ən mühüm iqtisadi tərəfdaşıdır, müstəqillik əldə etdikdən sonra bizim aramızda olan münasibətlər qarşılıqlı maraqlara və çoxillik dostluğa əsaslanan unikal tərəfdaşlıq əsasında qurulub.
İran isə Azərbaycanı həmişə təhlükə kimi qəbul edib - Azərbaycan dövlətinin dünyəvi xarakterinə, türk kimliyinə, Türkiyəyə yaxınlığına, iqtisadi sıçrayışa və regional liderliyinə görə bizə hücum edən, torpaqlarımızı işğal edən, xalqımızı daimi yaşayış yerlərindən didərgin salan Ermənistana ardıcıl dəstək verib.
Belə bir şəraitdə niyə biz sadiq strateji müttəfiqimizin tərəfində olmayaq, amma 44 günlük müharibəmiz zamanı onun işğaldan azad edilməsinə mane olmaq üçün qoşunlarını hədə-qorxu ilə Zəngilana doğru çəkən, Azərbaycan ordusunun hissələrinin hərəkəti barədə ermənilərə kəşfiyyat məlumatları ötürən, Rusiyadan Gürcüstanın buraxmadığı Ermənistana ünvanlanan döyüş maşınlarını, hətta yanacaq maşınlarını da buraxan İran rejiminin tərəfində olaq?!
Bütün bunlardan sonra ərazisinə və əhalisinə görə İrandan dəfələrlə kiçik olan Azərbaycana nə iddia irəli sürə bilər? Nə üçün İrana İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) 57 ölkəsi deyil, bizim maraqlarımıza və müttəfiqlik münasibətlərimizə ziyan vuraraq, biz kömək etməli idik? Biz torpaqlarımızı qanla geri alarkən İran və digər İƏT ölkələri harda idi, onların cihadçıları harada idi? Ttorpaqlarımız işğalçının dabanı altında olanda harada idilər onlar? Ermənilər məscidlərimizdə donuz saxlayanda etiraz aksiyaları və ya qisas aktları olubmu? Heç biri olmayıb!
Beləliklə, tələb nədir? Biz İrana necə kömək edə bildik və etmədik?
Bəs, niyə yer üzündə, nə üçün və kimə görə bütün bunlardan sonra bizə sadiq olan strateji müttəfiqə xəyanət etməliyik? Qardaş Türkiyə belə, bizdən bunu tələb etmir.
Bizim edə biləcəyimiz ən çox iş İsraildən xahiş etmək idi ki, azərbaycanlıların yaşadığı yerləri bombalamasınlar, bizim Xarici İşlər Nazirliyi də bunu etdi.
Biz minnətdar və sadiq xalqıq, amma kütləvi sklerozdan əziyyət çəkmirik. Hamımız xatırlayırıq, SEPAH da unutmasın!
AYNA.AZ
