Super güclər TERROR təşkilatını hakimiyyətə niyə gətirdi? - TƏHLİL
Tarix: 21-08-2021, 09:34 | Çap et
Bir neçə gün öncə Talibanın Əfqanıstanın patyaxtı Kabilə daxil olması və faktiki olaraq Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ alması dünya miqyasında ciddi narazılıqla qarşılanır. Xüsusilə ABŞ kimi son 20 il ərzində Əfqanıstanda hərbi əməliyyatlar aparan dövlətlərin Talibanla razılığa gəlməsi vəziyyəti daha da anlaşılmaz edir.
Böyük güclərin bir vaxtlar terror təşkilatı kimi tanınan Talibanla bir masaya oturulması, Talibanın legitimliyini tanımaq barədəki açıqlamaları bərabərində bəzi suallar doğurur: Əgər Taliban terror təşkilatıdırsa, o zaman ABŞ, Rusiya və Çin kimi dövlətlər niyə onlarla danışığa gedir?!
Taliban son 20 illik dövrdə ciddi şəkildə strateji dəyişikliyə məruz qalıb.
90-cı illərdə Taliban daha çox radikal ideyaları ilə tanınırdı və təşkilatın yaradıcısı Molla Ömər təkcə Əfqanıstanda yox, bütün regionda islami ideyaların ekspansiyasının tərəfdarı idi.
Lakin 2001-ci ildən sonra Talibanın radikal ideyalardan tədricən uzaqlaşdığı müşahidə edilirdi. Qurplaşmanın yeni rəhbəri Heybətullah Axundzadə Molla Ömərlə müqayisədə daha neytral və yumşaq strateji xətti mənimsəmişdi. Artıq Taliban bütün regionda İslam Əmirliyi yaratmaq üçün yox, daha lokal səviyyədə Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ keçirmək uğurunda mübarizə aparırdı.
Taliban ABŞ, Rusiya və Çin üçün bir İŞİD nümunəsi deyil.
Talibanın yumşalması prosesində İŞİD-in ortaya çıxmasının təsiri çox böyükdür. Radikal İslamın əsas müdafiəçisi olan İŞİD bütün yaxın şərqdəki radikal qrupları öz təsir dairəsinə saldı və nəticədə cihad uğurunda mübarizə aparmaq istəyən radikal militanlar Suriyaya yönəldi. Bu proses Talibanın və xüsusilə də Əfqanıstanın radikal ünsürlərdən təmizlənməsi prosesinə müsbət təsir göstərdi. Talibanın mübarizəsi isə İŞİD-ə nəzərən daha qəbulolunan forma almağa başladı.
Talibanın Orta Asiya və Sintizyan-Uyğur bölgəsindəki müsəlman qruplara təsir gücü yoxdur.
Əvvəllər ABŞ, Rusiya və Çin üçün Talibanı təhlükəli edən əsas məsələ qruplaşmanın digər radikal islami qruplarla olan əlaqəsi idi.
Lakin indiki anda Əfqanıstanda lokallaşmış Talibanın bu cür əlaqələri mövcud deyil. Orta Asiyadakı və Sintizyan-Uyğurdakı radikal islamçılar isə İŞİD-ə biət edib və Talibanı tanımır. ABŞ, Rusiya və Çin üçün Talibanın bölgədə hakimiyyətə gəlməsi hər hansı problem yaratmır.
Talibanın Əfqanıstanda “mərkəzi dövlət” anlayışını bərpa edəcək yeganə gücdür.
Hər nə qədər İslami qaydaların dəstəkçisi olsa da, Taliban Əfqanıstanda yerli xalqın dəstəyinə sahibdir. Böyük güclər üçün Əfqanıstanın nəzarətsiz bir yer olması daha təhlükəlidir, nəinki islami qaydalarla idarə olunması. Əfqanıstanda mərkəzi dövlətin yaranması və burdakı proseslərə nəzarət etməsi ABŞ, Rusiya və Çin, eyni zamanda beynəlxalq təşkilatlar üçün olduqca önəmlidir. Çünki artıq Əfqanıstanda Talibanın simasında öhdəlik götürə biləcək və bu öhdəlikləri yerinə yetirə biləcək bir güc var.
Talibanın hakimiyyətdə olması Əfqanıstanın etnik-parçalanma riskindən xilas edir.
Son 20 ildə ciddi şəkildə lokallaşan Taliban digər etniklərə münasibətini də köklü sürətdə dəyişib. Əfqanıstanda əhalinin böyük hissəsi Sünni islam inancının daşıyıcılarıdır. Bu baxımdan fərqli regionlarda yaşayan etnik qrupları dini birlik altında toplamaq daha uğurlu yanaşma hesab edilə bilər.
Bu ən azından 20 illik Əfqanıstan hökümətinin klanlaşmış siyasi kursuna nəzərdən daha uğurludur.
Talibanla münasibətlərin uzun müddətdə uğurlu olub olmayacağını zaman göstərəcək. Ancaq reallıq odur ki, indiki anda Talibanın Əfqanıstandakı varlığı böyük güclərin maraqlarına xidmət edir.
Bizim.Media
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • BDU-da şəhid övladları olan abituriyentlər üçün infotur keçirilib
Dünən, 19:55 |
|
|
|
| • Xırdalan şəhərində sakinlər üçün təhlükəli vəziyyətdə olan qurumuş ağaclar götürülür
Dünən, 19:42 |
|
|
|
| • Klinika direktoru arvadını sevgilisinə görə güllələyib - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 14:01 |
|
|
|
| • Simonyan arvadından boşandı
Dünən, 13:58 |
|
|
|
| • ABŞ-da USAID və KİV-lər üçün ayrılan 9 milyard dollarlıq büdcə ləğv olundu - KİV
Dünən, 13:56 |
|
|
|
| • Mənzil bazarını “qara qutular” idarə edir - “Ruhlar məhəllə”sinin sahibləri kimlərdir?
Dünən, 13:00 |
|
|
|
| • Rektorla nazir üçün YENİ SUAL: Avtoş müəllimə məsələsi... - DƏLİXANADIR, VALLAH...
Dünən, 12:59 |
|
|
|
| • Tanınmış sənətkarın qızı atasının doğum günündə ağladı - “Ən çox anam üçün ağırdır”
Dünən, 12:54 |
|
|
|
| • UNEC-nin Dərbənd filialı məzunları hələ də DİPLOMSUZ QALIB - Nazirlə rektor arasında NƏ BAŞ VERİR?
Dünən, 12:50 |
|
|
|
| • CIDIR DÜZÜ AYDINLIĞINDA AZMAN ALİM - AYDINLARA GÖZAYDINLIĞI...
Dünən, 12:39 |
|
|
|
| • Bodrum tətilini yarımçıq qoyaraq Moskvaya döndü - FOOD CİTY-DƏ NƏLƏR GÖZLƏNİLİR?
Dünən, 12:37 |
|
|
|
| • Mülayim şərq küləyi əsəcək - belə deyirlər...
Dünən, 12:33 |
|
|
|
| • Kurs diplomu ilə işləyən bəzi mütəxəsislər özlərini peşəkar adlandırır - Ekspert danışır...
Dünən, 12:30 |
|
|
|
| • Tacir aparıcıya ƏSƏBİLƏŞDİ: - “O, 20 manata toya gedən adamdır”
Dünən, 12:23 |
|
|
|
| • Ermənistan yol ayrıcında: sağa getsə, ŞƏT, sola getsə... - “Nezavisimaya qazeta”
Dünən, 12:19 |
|
|
|
| • Rusiya üçlü formatı bərpa edə biləcəkmi? - İNCƏLƏMƏ
Dünən, 12:14 |
|
|
|
| • Kremldən Paşinyanın KTMT-dən çıxmaq istəyinə REAKSİYA
Dünən, 12:11 |
|
|
|
| • Mironovdan Azərbaycan bayrağı ilə bağlı AÇIQLAMA
Dünən, 12:06 |
|
|
|
| • “AzRose” şirkətinin rəhbəri “Azbadam”a təyin edildi - BUNDAN SONRA...
Dünən, 12:03 |
|
|
|
| • Təchizatçı azlığı 2,5 milyon manatlıq tenderi yolda qoydu - DETALLAR
Dünən, 12:01 |
|
|
|
| • “Bank Avrasiya”nın müştəriləri azalıb
Dünən, 11:58 |
|
|
|
| • Fərid Qyıbov Gəncə stadionunda “öz havasını oynayır” –“İnşaatçı 3” MMC nazirin özəl tərəfdaşı kimi…
Dünən, 11:56 |
|
|
|
| • ABŞ-nin Zəngəzur dəhlizinə marağı heç də yeni deyil - GÜNDƏM
Dünən, 11:51 |
|
|
|
| • İrəvandan verilən mesajlar: Paşinyan demək istəyir ki... - GƏLİŞMƏ
Dünən, 11:43 |
|
|
|
| • Rusiyadan gələn dollar axını dayanır – Ailələr çətinliklə üzləşə bilər
Dünən, 11:40 |
|
|
|
| • Bu xanıma YAP-da yüksək vəzifə verildi - FOTO
Dünən, 11:22 |
|
|
|
| • Laçında meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb olunub - BİRGƏ MƏLUMAT
Dünən, 11:17 |
|
|
|
| • Avropada Kamançanın Səsi - Dilarədən mədəniyyət mesajı
Dünən, 11:11 |
|
|
|
| • Azərbaycanda 73 yaşlı kişi helikopter düzəltdi - FOTO
Dünən, 11:08 |
|
|
|
| • “Caspian Finance” BOKT-nin rəhbərliyinə təyinat olub - BUNDAN SONRA...
Dünən, 11:05 |
|
|
|
| • Deputatlarımız kazino oynayacaqmı? - SORĞU
Dünən, 11:00 |
|
|
|
| • Rusiyada Şıxlinskilərin işi: hüquqi proses, yoxsa siyasi oyun? - AKTUAL
Dünən, 10:56 |
|
|
|
| • "Qorxmaz Əlilicanzadə efirdə əsəbi danışır"
Dünən, 10:53 |
|
|
|
| • Arvadların döydüyü ərlər: - Bir-bir üzə çıxırlar
Dünən, 10:50 |
|
|
|
| • “Sürücülük vəsiqəsinin alınması qaydalarına yenidən baxmaq lazım gəlir” - ÇAĞIRIŞ
Dünən, 10:45 |
|
|
|
| • Qazaxıstan XTQ mənsubları Azərbaycan dronları barədə məlumatlandırılıb
Dünən, 10:42 |
|
|
|
| • Ədliyyə Nazirliyi Tibb Baş İdarəsinin 380 minlik tenderi baş tutmadı
Dünən, 10:40 |
|
|
|
| • Dünya Çempionatında tamaşaçı fiaskosu – FİFA-nın ABŞ sınağı uğursuz oldu
Dünən, 10:38 |
|
|
|
| • Paşinyan erməniləri Zəngəzur dəhlizinin açılmasına HAZIRLAYIR
Dünən, 10:35 |
|
|
|
| • İran Zəngəzurda ABŞ-a necə cavab verəcək? - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 10:32 |
|
|
|
| • Ərdoğan Nazirlər Kabinetinin iclasını keçirəcək - Gündəmdə Suriya məsələsi var
Dünən, 10:30 |
|
|
|
| • Ceyhun Cəlilov Naxçıvanda NƏ İŞLƏR ÇEVİRİR? - İkinci TALIBOV PEYDA OLUB...
Dünən, 10:18 |
|
|
|
| • “Naftalan –Avtonəqliyyat” şirkətinə yeni sədr seçiləcək
Dünən, 10:03 |
|
|
|
| • “Sea Breeze”ə bu qədər pul xərclənib - MƏBLƏĞ
Dünən, 09:58 |
|
|
|
| • Bu layihə qəbul olunsa, Ermənistan məhv olacaq... - İrəvanda nədən qorxurlar?
Dünən, 09:52 |
|
|
|
| • Yekaterinburqda saxlanılan azərbaycanlıların həbs müddəti uzadıldı
Dünən, 09:50 |
|
|
|
| • Pezeşkianın avtomobili benzinə görə yolda qaldı: Taksi ilə Təbrizə GƏLDİ - FOTO
Dünən, 09:45 |
|
|
|
| • Trampı Bakıya qarşı qoymaq cəhdi - hiyləgər gedişə reaksiya
Dünən, 09:44 |
|
|
|
| • 434 min manat borcu olan şirkət kimindir?
Dünən, 09:39 |
|
|
|
| • 6 saylı doğum evində nə işlər çevrilir? - BU NƏDİ BELƏ?
Dünən, 09:32 |
|
|
|
|
