Türk dövlətlərinin Kipr yanlışı: Türkiyə nə edəcək? - ŞƏRH
Tarix: 18-04-2025, 08:39 | Çap et
Avropa Birliyi ABŞ-ın bölgədən çəkilməsi və Ukrayna böhranının dərinləşməsi fonunda yeni tərəfdaşlara və enerji mənbələrinə ciddi şəkildə ehtiyac duyur. Bu baxımdan Mərkəzi Asiya türk dövlətlərinin yeraltı sərvətlərinin Avropaya təhlükəsiz şəkildə nəqli Avropa sənayesinin gələcəyi üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Lakin AB-də qərarların yekdilliklə qəbul olunması səbəbindən Yunanıstan və Cənubi Kipr kimi üzv ölkələr bu prosesə psixoloji təzyiq göstərirlər.
Bu fikirləri Axar.az-a açıqlamasında türkiyəli siyasi şərhçi Həsən Oqtay Orta Asiyanın türkdilli ölkələrinin Kipr Respublikası (Yunan Kipri) ilə diplomatik münasibət qurmasının səbəbləri və bu addımın Turan birliyi ideyası ilə necə uzlaşdığına dair danışarkən səsləndirib.
Oqtayın sözlərinə görə, Avropa Birliyinin bölgəyə 12 milyard dollarlıq sərmayə yatıracağına dair bəyanatı faktiki olaraq bu ölkələrin Cənubi Kiprlə diplomatik münasibətlər qurmasına zəmin yaradıb:
“Türkiyə bu prosesi yaxından izləyir. Hər hansı bir açıqlama verməməsinin əsas səbəbi hər bir müstəqil dövlətin xarici siyasətini öz maraqları və prioritetləri əsasında formalaşdırması prinsipidir. Buna görə də bu ölkələrin yunan Kipri ilə bağlı verdikləri qərara beynəlxalq münasibətlər baxımından nəzakətlə yanaşmaq lazımdır.
Bununla yanaşı, həmin ölkələrin Türk Dövlətləri Təşkilatında yer alması və TDT-də Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin müşahidəçi statusunda iştirakı göstərir ki, bu qərarı verən dövlətlər Kipr məsələsində ya yetərincə məlumatlandırılmayıb, ya da Türkiyənin həssasiyyətləri onlara tam şəkildə çatdırılmayıb”.
Ekspertin fikrincə, Türkiyədə həm daxili, həm də xarici siyasətdəki gərginlik fonunda bu dövlətlərin Cənubi Kipri tanıması ölkə daxilində narazılıq yaradıb:
“Hazırkı şəraitdə bəzi dairələr bu vəziyyətdən istifadə edərək məsələni süni şəkildə şişirdir. Hökumətin ən böyük səhvlərindən biri isə xarici siyasəti daxili siyasi böhranları yumşaltmaq məqsədilə istifadə etməyə çalışmasıdır. Digər tərəfdən, təşkilatın rəhbərliyinə gətirilmiş Binəli Yıldırımın (Türk Dövlətləri Təşkilatı Ağsaqqallar Şurasının sədri - red.) yaşı və mövzuya tam hakim olmaması, prosesi izləməkdə çətinlik çəkməsi bir sıra mənfi nəticələr doğurur. Bu da göstərir ki, Türkiyədə xarici siyasəti uğurla aparmaq və diplomatik prosesləri idarə etmək həm çətindir, həm də yüksək maliyyə tələb edir. Bu sahədə psixoloji təzyiqə davam gətirə biləcək hazırlıqlı siyasətçilərin olması vacibdir”.
Oqtay əlavə edib ki, Türkiyənin bu prosesdə zəif informasiya siyasəti və əsas fiqurların passivliyi də diqqət çəkir:
“Xarici İşlər Nazirliyinə təyin olunan keçmiş kəşfiyyat rəhbəri Hakan Fidan əvvəlki strukturun prioritetlərini yeni quruma tətbiq etməyə çalışır. İsrail–Qəzza məsələsini qeyri-mütənasib şəkildə gündəmdə saxlamaqla və sadəcə ritorik çıxışlarla kifayətlənməsi, konkret addımlar atmaması, həmçinin onun barəsində yayılan “Ərdoğandan sonra prezident olacaq” tipli xəbərlər onu təsirsiz fiqura çevirib”.
Ekspert hesab edir ki, Türkiyə Avropa Birliyi ilə münasibətlərdə daha sərt və strateji xətt yürütməlidir:
“Məsələn, Cənubi Kiprin statusunu dəyişdirmək və ya Egey adalarının geri qaytarılması məsələlərini gündəmə gətirmək mümkündür. ABŞ bölgədən çəkildikdən sonra Cənubi Kipr və Yunanıstan Avropa Birliyinin təhlükəsizlik baxımından ilk gözardı ediləcək üzvləri olacaq – bu, açıq şəkildə ifadə olunmalıdır.
Kim Cənubi Kipri tanısa, bölgədə bu dövlətin yaşamaq şansı yoxdur. Avropa Birliyi Türküstan coğrafiyasına təsir göstərməyə çalışarkən, Rusiyanın Ukrayna vasitəsilə Avropanı təhdid etməsi ehtimalı nəzərə alındıqda, AB-nin Türkiyə və Polşanın hərbi gücünə ehtiyacı aydın görünür.
Ukrayna məsələsində Avropa Birliyi ilə Rusiya arasında vasitəçi rolunu öz üzərinə götürən Türkiyə gələcəkdə Krım məsələsində də söz sahibi olmalı və beynəlxalq hüquqi alətlərdən istifadə etməlidir”.
Sonda Həsən Oqtay qeyd edib ki, AB-nin geosiyasi vəziyyətdən istifadə edərək başlatdığı proses türk birliyinə zərər verməyəcək:
“Türküstan dövlətlərinin öz regional maraqlarından çıxış edərək AB ilə başlatdığı əməkdaşlıqda Cənubi Kiprin tanınması nə türk birliyinin dağılmasına, nə də Turan ideyasından imtina edilməsinə səbəb olacaq. Türk Dövlətləri Təşkilatı da dağılmayacaq, əksinə, daha mühüm birlik halını alacaq, çünki buna hamının ehtiyacı var
Cənubi Kiprin bölgədə sıxışdırılaraq şimala – dolayısı ilə Türkiyəyə ilhaq edilməsinin yolu açılmalıdır. Problem yarandıqda dərhal psixoloji dağılma yaşamaq və bir-birimizə qarşı çevrilmək əvəzinə, onu öz xeyrimizə yönəldə biləcək addımlar atmalıyıq”.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Ermənistan daha bir türk ölkəsi ilə yollarını açır
Bu gün, 18:12 |
|
|
|
| • Təcili yardım maşınlarının təmiri 1 milyona başa gələcək
Bu gün, 18:06 |
|
|
|
| • Zaxarova Alla Puqaçovanı riyakar adlandırdı
Bu gün, 18:04 |
|
|
|
| • “Azərbaycan Sənaye Bankı”nın İdarə Heyətinə təyinat olub - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 17:59 |
|
|
|
| • “Sea Breeze”ə yaxın daha bir şirkət təsis edilib
Bu gün, 17:57 |
|
|
|
| • Ter-Petrosyan Zəngəzur Nəqliyyat Qovşağı ifadəsindən istifadəni daha düzgün hesab edir
Bu gün, 17:51 |
|
|
|
| • "Bu cür bacarıqsız işçilərə “gözün üstə qaşın var” deyən olmur" - ETİRAZ VAR...
Bu gün, 17:48 |
|
|
|
| • Müdafiə Nazirliyindən iki şirkətə 2,8 milyon manatlıq sifariş - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 17:41 |
|
|
|
| • "Buna ciddi ehtiyac var" - Ekspert danışır...
Bu gün, 17:37 |
|
|
|
| • Porno saytın təsisçisi həbs olundu
Bu gün, 17:19 |
|
|
|
| • Keçmiş arvadı barışmadığı üçün onu bıçaqlayan kişi HƏBS OLUNDU - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 17:13 |
|
|
|
| • Eks-sevgilisindən Hidayətə ittihamlar: “550 min pulumu ələ keçirib, məni dəfələrlə döyüb” - FOTOLAR
Bu gün, 17:02 |
|
|
|
| • İmişlidə başçının adamı İTTİHAM OLUNUR - "Biabırçı vəziyyətdir..."
Bu gün, 16:58 |
|
|
|
| • Bu şirkətin 600 min borcu var: Rəhbərinə "stop" qoyuldu - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 16:49 |
|
|
|
| • Şəmkirdə bir ayın əsgəri həyatını itirdi
Bu gün, 16:34 |
|
|
|
| • Kremlin Azərbaycandakı şəbəkəsi necə iflasa uğradı? - ŞOK FAKTLAR
Bu gün, 16:18 |
|
|
|
| • “Məktəbin bir hissəsində məcburi köçkün 2 min toyuq saxlayır, aidiyyəti orqanlar isə susur” - deputat
Bu gün, 16:16 |
|
|
|
| • Agentlik peyin almaq üçün tender keçirib - ALLAH BAZAR VERSİN...
Bu gün, 16:09 |
|
|
|
| • İcazəsiz klinikaların SONU: - “Biri əməliyyatxanada ad günü qeyd edir, digəri isə...”
Bu gün, 16:07 |
|
|
|
| • Hər iki ölkədə sülhə qarşı çıxanlar var - ŞƏRH
Bu gün, 16:04 |
|
|
|
| • Zəngəzur dəhlizi açılır: - Bakı və Vaşinqton “ikinci yola” çıxır
Bu gün, 15:57 |
|
|
|
| • Bakı Sağlamlıq Mərkəzinin xalis mənfəəti 6 dəfədən çox azalıb - HESABAT
Bu gün, 15:49 |
|
|
|
| • Paşinyan hökuməti Moskva ilə körpüləri tam yandırmamağa çalışır - ONA GÖRƏ DƏ...
Bu gün, 15:45 |
|
|
|
| • Sənət adamları bu klublara azarkeşlik edirlər - SİYAHI
Bu gün, 15:42 |
|
|
|
| • Ermənistan və NATO Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyi müzakirə edib - KİV
Bu gün, 15:40 |
|
|
|
| • Dron hücumu ilə NATO-ya mesaj: - cəzasızlıq Moskvanı cəsarətləndirir
Bu gün, 15:38 |
|
|
|
| • Rus politoloq sarsaqladı – Azərbaycanın gücünü görməməzliyə vurmaq cəhdləri
Bu gün, 15:33 |
|
|
|
| • Yusif Məmmədovun şok fırıldağı: İnsanları belə aldadır - DİQQƏT!
Bu gün, 15:13 |
|
|
|
| • Rusiyada benzin sürətlə bahalaşır – Azərbaycanda da qiymətlər arta bilərmi?
Bu gün, 15:07 |
|
|
|
| • Daş-qaş içində "üzən" müğənnilər: Görməmişliyin sərhədi görünmür - Ekspert
Bu gün, 15:00 |
|
|
|
| • Deputat özünə yeni sayt yaratdı - FOTO
Bu gün, 14:58 |
|
|
|
| • Suriyada Hizbullah üzvləri həbs olunub - Dəməşqdən Tel-Əvivə JEST?
Bu gün, 14:55 |
|
|
|
| • ƏSLİNDƏ HƏBSXANADA YATMALI OLAN BİR ŞƏXSƏ MEDAL NECƏ VƏ NİYƏ VERİLDİ? - İLGİNC
Bu gün, 13:36 |
|
|
|
| • "Beş-on naşükür adama görə bütün köçkünlər haqqında mənfi rəy formalaşdırmasınlar!" - ETİRAZ
Bu gün, 13:19 |
|
|
|
| • Naxçıvanda əsgər Ceyhun Hüseynovun qətli ilə bağlı ittiham olunan komandir və xidmət rəisi azadlığa buraxılıb
Bu gün, 13:16 |
|
|
|
| • "Səmərəsiz qurum olan SOCAR xalqın pulunu niyə göyə sovurur?" - İndi bilindi ki, neftçilərin maaşları niyə qalxmır...
Bu gün, 13:08 |
|
|
|
| • Anar Babayev Konstitusiya Məhkəməsinin aparat rəhbəri TƏYİN EDİLDİ - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 13:01 |
|
|
|
| • Deputatdan pensiya yaşının çox olması barədə etirazlara CAVAB: - “Pessimist notlara köklənməməliyik ki, insanlar tez vəfat edirlər”
Bu gün, 12:58 |
|
|
|
| • Ordubadda dövlət xidmətinə RÜŞVƏT İTTİHAMI... - "Əsgərlikdən yayındırırlar..."
Bu gün, 12:45 |
|
|
|
| • Paşinyanın adamı Azərbaycana gəldi – Mustafayev isə Zəngəzura…
Bu gün, 12:31 |
|
|
|
| • Azərbaycandan ucuz benzin alacağıq, Bakıda erməni malları satılacaq - Simonyan
Bu gün, 12:22 |
|
|
|
| • Dövlətin strateji obyekti Azercell-ə verilir - İDDİA
Bu gün, 12:12 |
|
|
|
| • 907-ci düzəliş birdəfəlik ləğv edilməlidir - ÇAĞIRIŞ
Bu gün, 12:00 |
|
|
|
| • Gömrükçülərin düşdüyü qəzaya görə sürücü həbs edildi - Bir nəfər ölmüşdü
Bu gün, 11:59 |
|
|
|
| • Xaricdə təhsil vədi ilə dələduzluq edən “Pilgrim Education” qalmaqalı böyüyür - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 11:56 |
|
|
|
| • Sülh müqaviləsinə sayılı günlər qaldı - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 11:52 |
|
|
|
| • Xaçmaz xəstəxanasında FACİƏ – 45 yaşlı kişi antibiotikdən sonra həyatını itirib
Bu gün, 11:47 |
|
|
|
| • "Atlas Medical"da qanunsuzluq: İxtisasa uyğun olmayan fəaliyyət, səhv müalicə... - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:46 |
|
|
|
| • Ermənistanda sülhü dəstəkləyənlərin sayı artır - AMMA...
Bu gün, 11:44 |
|
|
|
| • “Azərsun” çirkaba batmış duzu bizə yedizdirir - Masazır gölünə qarışan KANALİZASİYA
Bu gün, 11:40 |
|
|
|
|
