Zaporojye AES-də pozulan beynəlxalq hüquq

Martın əvvəlində Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (MAQATE) ilk dəfə olaraq Ukraynanın razılığı olmadan işğal altında olan Zaporojye Atom Elektrik Stansiyasında (AES) müşahidəçilərinin rotasiyasını həyata keçirib. İyulun 7-də MAQATE yenidən Ukraynanın iştirakı olmadan işğal olunmuş ərazilər vasitəsilə Zaporojye AES-də rotasiya həyata keçirib. Kiyev isə MAQATE-nin bu addımlarını kəskin şəkildə qınayır. Ukrayna hesab edir ki, belə bir rotasiya işğal olunmuş ərazilər vasitəsilə baş verirsə, MAQATE bununla Zaporojye AES-də rus personalının olmasını və faktiki olaraq AES-in işğalını qanuniləşdirir. Üstəlik, Agentlik dolayısı ilə bu əraziləri Rusiya Federasiyasına məxsus kimi leqallaşdırır.

Ukrayna Razumkov Mərkəzində Enerji Proqramları Direktoru Volodimir Omelçenko hesab edir ki, Zaporojye AES beynəlxalq hüquq nöqteyi-nəzərindən Ukrayna tənzimləyicisi tərəfindən tənzimlənir. Ekspert analitik yazısında qeyd edib ki, Rusiyanın öz strategiyası üzərində işlədiyini başa düşmək lazımdır.

“Axı Rusiya təkcə bu rotasiyaların nə vaxt baş verdiyindən xəbərdar deyil, onları təşkil edir. Və Moskva onların işğal olunmuş ərazilərdən keçməsi üçün hər şeyi edirlər. Belə rotasiyalardan əvvəl Rusiya Federasiyasının AES-i necə atəşə tutduğunu, elektrik xətlərinə hücum etdiyini, Zaporojye AES-dən Ukraynanın nəzarətində olan əraziyə aparan yollara necə zərbələr endirdiyini izləmək çətin deyil”, - deyə qeyd edib.

Omelçenko vurğulayıb ki, bütün bunlar Ukraynanın AES ərazisində rotasiyasını həyata keçirmək üçün guya heç bir imkanın olmadığını nümayiş etdirmək üçün edilir: “Ona görə də deyirlər ki, yeganə variant işğal olunmuş ərazilərdən və Rusiya Federasiyasının icazəsi ilə mümkündür. Təbii ki, bu, Rusiyanın maraqlarına uyğun baş verir. Bu, onların hesab etdiyi kimi, qanunsuz zəbt olunmuş Zaporojye AES-in leqallaşdırılması istiqamətində atılmış addımdır. Növbəti addım nədir? Onlar Ukraynanın bu atom elektrik stansiyasını Rusiya ərazisindən enerji təchizatına qoşmaq istəyirlər. Bunun üçün xüsusilə Ukraynanın nəzarətində olan ərazidən qidalanan elektrik xətlərinin atəşə tutulması baş verir. Beləliklə, ruslar stansiyanı öz ərazisindən enerji ilə təmin etmək üçün şərait yaratmağa və MAQATE vasitəsilə beynəlxalq ictimaiyyətə bunun nüvə təhlükəsizliyini qorumaq üçün guya yeganə şans olduğunu bildirməyə çalışırlar”.

“MAQATE Ukraynanı dinləmir. İlk növbədə bu, Agentliyin direktorluğuna aiddir. MAQATE-nin baş direktoru Rafael Qrossi tənzimləyicimizin, rəsmilərimizin Rusiya tərəfindən bu cür qanunsuz hərəkətlərin dayandırılmasının zəruriliyi ilə bağlı bəyanatlarına məhəl qoymur. Ona görə də hesab edirəm ki, bunlar da MAQATE direktorluğunun qanunsuz hərəkətləridir”, - deyə Omelçenko əlavə edib.

Onun sözlərinə görə, MAQATE-nin Zaporojye AES-də müfəttişlərinin Rusiyanın işğal etdiyi ərazilərdən rotasiyası beynəlxalq hüquq normalarına uyğun gəlmir: “Görünür, bu məsələ Avropa İttifaqında müxtəlif görüşlərdə, ABŞ ilə ən yüksək səviyyədə danışıqlar zamanı və s. qaldırılır. Amma məsələ mötəbər media vasitəsilə çatdırılmalı, dünyanın tanınmış nəşrlərində məqalələr yazılmalıdır. Sözügedən məsələ G7-nin iclaslarında da qaldırılmalıdır. Bundan əlavə, hesab edirəm ki, Ukrayna bu məsələni Çin qarşısında qaldırmalıdır. Yəni bu problem bütün beynəlxalq platformalarda pislənməlidir. Axı biz nüvə təhlükəsizliyindən danışırıq”.

Ayna.az